Нарадзілася Надзея Пятроўна Хадасевіч у в. Асецішчы Барысаўскага павета Мінскай губерні (цяпер Докшыцкі раён Віцебскай вобласці). Праз некалькі месяцаў сям’я пераехала ў Зембін Барысаўскага раёна, дзе знаходзіўся дом яе бацькоў. Дзяўчынка вельмі любіла маляваць, марыла стаць мастачкай. У Першую сусветную вайну сям’я Хадасевічаў знаходзілася ў Горным (Украіна), потым у Бялёве (Тульская вобласць, Расія). Тут Надзея займалася ў мастацкай студыі Ц. Катуркіна, былога выхаванца Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў, і ў балетнай студыі. Потым вучылася ў Смаленску ў Вышэйшых дзяржаўных мастацкіх майстэрнях. Прафесійныя ўрокі давалі дзяўчыне мастак У. Стржэмінскі і яго жонка скульптар К. Кабро. Некалькі заняткаў правёў у Смаленску К. Малевіч, які засмуціў розум і душу юнай мастачкі сваімі маніфестамі накшталт таго, што жывапісу настаў канец. “Тот, кто звал к неустанным исканиям, чьи слова я по наивности своей, что ли, понимала нерушимо и прямо, и – вот на тебе! – сам поставил крест на живописи, а я ею живу и хочу жить всю жизнь”*, – так ахарактарызавала мастачка стан сваёй душы таго часу. Выратавальным процістаяннем К. Малевічу сталі словы вядомага французскага мастака Ф. Лежэ, выпадкова прачытаныя ў часопісе, які сцвярджаў, што жывапіс вечны і бессмяротны. Надзея прымае для сябе адзінае рашэнне: неабходна ехаць вучыцца ў Парыж, магчыма да Лежэ.

Дарога ў Парыж пралягала праз Варшаву, куды Н. Хадасевіч прыехала разам са знаёмымі. Тут правяла яна некалькі гадоў: працавала нянькай у польскай сям’і, майстрыхай па вырабе шляп, жыла ў манастырскім прытулку. У 1921–1924 гг. вучылася ў Школе прыгожых мастацтваў у Варшаве. У Парыжы працягвала вучобу ў школе жывапісу (Акадэміі мастацтваў) Ф. Лежэ (1924–1929), спачатку ў майстэрні А. Азанфана, потым перайшла да Ф. Лежэ. Спрабавала выдаваць свой часопіс пра сучаснае мастацтва на дзвюх мовах – французскай і польскай (выйшлі толькі тры нумары). У гэты час яна ўжо стала выкладчыцай-асістэнткай у школе жывапісу Ф. Лежэ.

У гады Другой сусветнай вайны Н. Хадасевіч была членам Таварыства дапамогі фронту. Яна ўстанавіла сувязі з французскімі партызанамі, працавала сувязной, распаўсюджвала лістоўкі і тэксты радыёпаведамленняў. У 1944 г. стала членам Саюза савецкіх патрыётаў, займалася арганізацыяй выставак і аўкцыёнаў, сродкі ад правядзення якіх прызначаліся савецкім ваеннапалонным. Пасля вяртання Ф. Лежэ з ЗША, дзе ён жыў у гады акупацыі Францыі фашыстамі, і смерці жонкі, мастак прапанаваў сваёй асістэнцы ўступіць з ім у шлюб. 21 лютага 1952 г. Надзея дабавіла да свайго прозвішча Хадасевіч прыстаўку Лежэ.

Працавала Н. Хадасевіч-Лежэ ў манументальным і станковым жывапісе, манументальна-дэкаратыўным мастацтве. Яна аўтар мазаічных партрэтаў Ю. Гагарына, Ж. Дзюкло, М. Шагала, П. Пікаса, У. Леніна, М. Кашэна, Н. Крупскай, У. Маякоўскага, М. Тарэза, герояў Другой сусветнай вайны, дзеячаў культуры, кампазіцый для аэрапортаў у Парыжы і Вашынгтоне. У канцы 1960-х гг. стварыла некалькі жывапісных супрэматычных карцін, аддаючы даніну павагі сваім настаўнікам юнацтва ў Смаленску – У.Стржэмінскаму і К. Малевічу. Час напісання гэтых кампазіцый пазначаны 1920–1960 гг.

Пасля смерці Ф. Лежэ Надзея прыклала шмат намаганняў, каб ушанаваць памяць вялікага мастака. У 1960 г. яна стварыла музей Ф. Лежэ ў Б’ёце (Прыморскія Альпы) – першы ў свеце монамузей, дзе размясціла 385 мастацкіх твораў – кераміку, габелены, мазаіку. Побач яна экспанавала і свае мазаічныя творы. Праз дзесяць гадоў Музей Фернана Лежэ быў падараваны Надзеяй французскаму народу. Яшчэ адзін музей Ф. Лежэ яна адкрыла на радзіме мастака ў Лізоры (Нармандыя, 1970), у доме, дзе прайшло яго дзяцінства і дзе была першая майстэрня. Не раз арганізоўвала яна персанальныя выстаўкі Ф. Лежэ, у тым ліку ў Маскве і Мінску. У канцы 1960-х гг. Н. Хадасевіч-Лежэ падаравала Радзіме каля 2 тыс. факсімільных рэпрадукцый і злепкаў шэдэўраў сусветнага выяўленчага мастацтва. Калекцыя гэтых рэпрадукцый у 1970–1990 гг. неаднаразова дэманстравалася ва ўсіх абласных і раённых гарадах БССР на перасоўных выстаўках. 30 факсімільных рэпрадукцый былі падараваны Зембіцкай школе на малой радзіме Надзеі. Дзяржаўнаму мастацкаму музею БССР (цяпер Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь), Музею выяўленчых мастацтваў імя А. С. Пушкіна ў Маскве, мастацкім галерэям у Смаленску і Каралёве перададзены арыгінальныя творы Фернана і Надзеі Лежэ.

Надзея Хадасевіч-Лежэ з’яўляецца кавалерам ордэна Ганаровага легіёна (1967, Францыя) і ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга (1972, СССР). У 1972 г. у Парыжы выдадзена манаграфія К. Швіклітцэра аб яе творчасці (Czwiklitzer C. Suprematisme de Nadia Khodossievitch-Leger).

Матэрыял падрыхтаваны ў 2014 г.

*Дубенская, Л. Рассказывает Надя Леже / Л. Дубенская. – Минск, 1983. – С. 33 – 34.