Шырокую вядомасць у мастацкіх колах Гродзеншчыны, Вільні і Варшавы ў апошняй чвэрці ХІХ ст. мела Марыя Магдалена Эліза (Марыя Яраславаўна) Бутаўт-Андрайковіч – першая прафесійная жанчына-мастачка з Беларусі.

Нарадзілася яна ў шляхецкай сям’і ў мястэчку Баландзічы Кобрынскага павета Гродзенскай губерні (цяпер Іванаўскі раён Брэсцкай вобласці). Раннія юнацкія гады правяла ў Пензенскай губерні, дзе яе бацька знаходзіўся ў ссылцы пасля падаўлення паўстання 1863–1864 гг. З 1867 г. жыла ў Рызе. У далейшым паступіла ў Мюнхенскую каралеўскую акадэмію мастацтваў – першую такога ўзроўню ў Еўропе, якая стала даваць адукацыю жанчынам. У 1872–1874 і 1876–1879 гг. праходзіла навучанне ў вядомых педагогаў і мастакоў таго часу А. Лізен-Майера, В. Дзіза, К. Пілоці, М. Адама і інш. Некаторы час падарожнічала па Італіі, актыўна ўдзельнічала ў мастацкім жыцці Мюнхена, уваходзіла ў склад арганізацыі мюнхенскіх мастакоў «Кунстферайн».

Творчы дэбют Марыі Магдалены адбыўся ў 1876 г. у Кракаве, дзе яна ўпершыню прадставіла палатно на гістарычную тэму «Ян Каханоўскі над памерлай Уршулькай». У далейшым яе творы рэгулярна з’яўляліся на выстаўках у Мюнхене, Варшаве, Вільні, дзе карысталіся вялікай цікавасцю публікі. Працавала таксама ў сакральным жывапісе, радзей пісала партрэты і побытавыя сцэнкі. Крытыкі адзначалі незвычайную тэхнічную дасканаласць яе твораў, багатыя святлоценявыя эфекты і таленавіта пабудаваныя шматфігурныя кампазіцыі. Захаплялася яна таксама і народным мастацтвам: выканала эскізы арнаменту для мэблі школы драўлянай вытворчасці ў Закапанэ (Польшча).

У 1881 г. Марыя Магдалена вярнулася на радзіму. Жыла ў родавым маёнтку Гарнастаевічы Ваўкавыскага павета (цяпер Свіслацкі раён Гродзенскай вобласці) і ў Варшаве. З-за хваробы вачэй з канца 1880-х гг. яна перастала пісаць карціны і занялася філантрапічнай і педагагічнай дзейнасцю. Падтрымлівала творчыя кантакты з калегамі, выкладала на мастацкіх курсах для жанчын у Варшаве, удзельнічала ў мастацкім жыцці Вільні. Сярод яе карцін – «Кардынал Джавані Медзічы і Пампоні Лэтус на рымскіх раскопках» (1878), «Уладзіслаў Лакетак у Айцове» (1881), «Хрыстос вяртае зрок сляпому» (1882), «Міласэрнасць каралевы Ядвігі» (1884) і інш. Дзве яе карціны захоўваюцца ў Нацыянальных музеях у Кракаве і ў Варшаве, месцазнаходжанне астатніх твораў невядома.

Памерла Марыя Магдалена ў чэрвені 1933 г. у Гарнастаевічах, пахавана ў маёнтку Поразава (цяпер гарадскі пасёлак у Свіслацкім раёне Гродзенскай вобласці).

Матэрыял падрыхтаваны ў 2021 г.