Творчасць Іосіфа Іванавіча Аляшкевіча, майстра партрэтнага жанру першай паловы ХІХ ст., звязана з мастацкім жыццём Беларусі, Расіі, Літвы і Польшчы.

Будучы мастак нарадзіўся ў мястэчку Шылува (Літва) у сям'і музыканта з Радашковіч. У 1800 г. паступіў у Віленскую мастацкую школу, дзе пад кіраўніцтвам прафесара Ф. Смуглевіча авалодваў тэхнікай малюнка і стаў сапраўдным майстрам партрэтнага жанру. У 1801 г. І. Аляшкевіч пазнаёміўся з А. Хадкевічам, які шукаў для свайго выхаванца А. Анджаеўскага настаўніка малявання. Граф наведаў майстэрню мастака і заказаў яму карціну «Алімп». Над гэтым палатном, дзе былі намаляваны ўсе алімпійскія багі, І. Аляшкевіч працаваў каля года. У 1803 г., дзякуючы А. Хадкевічу, ён выехаў за мяжу. Спачатку спыніўся ў Дрэздэне, дзе наведаў знакамітую карцінную галерэю, потым у Парыжы ўдасканальваў свае майстэрства ў французскіх мастакоў Ж.А.Д. Энгра і Ж.Л. Давіда. Гады, праведзеныя ў майстэрнях вялікіх жывапісцаў, адбіліся на ўсёй творчасці І. Аляшкевіча.

У 1806 г. мастак вярнуўся з-за мяжы. Ён некаторы час жыў у маёнтку графа А. Хадкевіча на Валыні, які заказаў яму цыкл карцін, прысвечаных гісторыі свайго роду. У 1808 г. І. Аляшкевіч напісаў вялікае палатно «Развітанне гетмана Хадкевіча з маладой жонкай перад Хоцімскай бітвай». Усяго за гэты перыяд было намалявана больш за дзесяць карцін, якія ўпрыгожвалі галерэю графа. Роля прыдворнага жывапісца не падабалася І. Аляшкевічу. У 1809 г. ён наведаў Вільню. Мастак меў намер заняць пасаду прафесара кафедры жывапісу Віленскага ўніверсітэта, аднак гэта яму не ўдалося. У 1810 г. І. Аляшкевіч пераехаў у Санкт-Пецярбург, дзе быў прыняты ў члены Імператарскай Акадэміі мастацтваў (за палатно «Смерць Клітамнестры»). Мастака заўважыла імператрыца, якой была прысвечана карціна «Дабрадзейнасць імператрыцы Марыі Фёдараўны». За гэта палатно І. Аляшкевіч у 1812 г. атрымаў званне акадэміка жывапісу. Хутка ён стаў вядомы не толькі як майстар карціны, але і як бліскучы партрэтыст. Яшчэ ў Вільні І. Аляшкевіч напісаў некалькі партрэтаў. Сярод іх партрэт князя А. Чартарыйскага (былога міністра замежных спраў Расійскай Імперыі), М. Пачобута-Адляніцкага (славутага астранома), І. Страйноўскага (былога рэктара Віленскага ўніверсітэта) і інш. У сваіх работах мастак імкнуўся адлюстраваць сутнасць чалавека, раскрыць яго ўнутраны духоўны стан. Ён пазбягаў паказваць фізічныя недахопы герояў, наадварот, надаваў кожнаму вобразу прыгожы і натхнёны выраз, раскрываў індывідуальныя якасці. Мастак змог пераадолець акадэмічныя шаблоны, схематызм, скаванасць і маляваў рэальныя вобразы людзей. Свайму правілу расказваць у партрэце аб чалавеку І. Аляшкевіч заставаўся верны і надалей. Асабліва ярка гэта праявілася ў санкт-пецярбургскі перыяд дзейнасці, калі мастак стварыў каля ста партрэтаў. Найбольш вядомымі сярод іх з'яўляюцца партрэты Л. Сапегі, М. Радзівіла, Г. Ржавускага, М. Арэндта, А. Львова, А. Міцкевіча. Асаблівай цеплынёй, пяшчотай і рамантычнасцю прасякнуты партрэты М. Шыманоўскай, А. Гасцімскай, Т. Тышыньскай з дачкой, С. Лабанавай-Растоўскай, П. Мятлевай і інш. Партрэтны жывапіс дазваляў мастаку зарабляць грошы, але абмяжоўваў яго творчыя пошукі. У жаданні ўзбагаціць сваю жанравую палітру І. Аляшкевіч звярнуўся да рэлігійнай тэмы. Для санкт-пецярбургскага касцёла святога Станіслава ён стварыў палотны «Хрыстос на крыжы» і «Мадонна». Апошняя карціна карысталася вялікім поспехам, і мастак некалькі разоў рабіў яе аўтарскі паўтор. Паводле сведчання мемуарыста С. Мараўскага, І. Аляшкевіч напісаў таксама вялікае палатно «Хрыстос сярод апосталаў». У апошнія гады жыцця з-за хранічнай хваробы ён мала працаваў. Перад смерцю паспеў раздаць карціны і партрэты сябрам, грошы падзяліў паміж служанкай і беднякамі. Памёр мастак у Санкт-Пецярбургу, пахаваны на Смаленскіх могілках.

Мастацкая спадчына І. Аляшкевіча вялікая. Яго работы знаходзяцца ў галерэях Масквы, Санкт-Пецярбурга, Кракава, Варшавы, Вільнюса і іншых гарадоў, у прыватных зборах. У Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь захоўваюцца палотны «Групавы партрэт», «Партрэт маладой жанчыны» і «Партрэт дзяўчынкі» і інш. Знаходзячыся ў Санкт-Пецярбургу, І. Аляшкевіч не парываў сувязі з радзімай. Ён часта выязджаў у беларускія губерні, дзе напісаў шмат цікавых партрэтаў, вытрыманых у стылі позняга класіцызму і рамантызму. На жаль, многія з іх не захаваліся.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2017 г.