Дата рождения:
05.06.1942 Ракаў, аг., Валожынскі раён, Мінская вобласць
Краткая справка:
крытык, літаратуразнавец, перакладчык, педагог, аўтар вучэбных дапаможнікаў для вышэйшых навучальных устаноў, выдатнік адукацыі Беларусі, лаўрэат Міжнароднай літаратурнай прэміі імя І. Франко (2000), кавалер ордэна Францыска Скарыны (2012)
Псевдонимы:
Качановіч В.
Имена на других языках:
Рагойша Вячеслав Петрович (русский);
6095 символов
Справка
Сярод беларускіх вучоных-гуманітарыяў Вячаславу Пятровічу Рагойшу належыць адметнае месца. Піьменнік, перакладчык, педагог, грамадскі дзеяч ён унёс вялікі ўклад у развіццё беларускай літаратуры.
Нарадзіўся В. Рагойша ў в. Ракаў Валожынскага раёна Мінскай вобласці ў сялянскай сям'і. Пасля заканчэння сярэдняй школы ў 1958 г. паступіў на аддзяленне беларускай мовы і літаратуры філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта імя У.І. Леніна (БДУ). У 1963 г. быў накіраваны ў аспірантуру. Праз два гады (1965) прызваны ў армію. Служыў радавым у адной з часцей Беларускай ваеннай акругі ў Гродне. Пасля дэмабілізацыі абараніў у чэрвені 1967 г. кандыдацкую дысертацыю на тэму «Паэтыка Максіма Танка: культура вобраза. Характар верша» і з верасня пачаў выкладаць на кафедры беларускай літаратуры БДУ. Потым быў прызначаны на пасаду старшага выкладчыка, у ліпені 1970 г. стаў дацэнтам. У лістападзе 1993 г. В. Рагойша абараніў доктарскую дысертацыю ў Маскоўскім інстытуце сусветнай літаратуры імя А.М. Горкага на тэму «Белорусская поэзия XX столетия в контексте восточнославянских литератур:(типология, рецепция, художественный перевод)». З верасня 1994 г. узначаліў кафедру тэорыі літаратуры БДУ, у лістападзе гэтага ж года атрымаў званне прафесара.
Ва ўніверсітэце В. Рагойша выкладае тэарэтыка-літаратурныя дысцыпліны, вядзе спецсемінар па праблемах вершазнаўства, чытае спецкурсы па паэтыцы літаратурнага твора і пытаннях выкладання тэорыі літаратуры ў школе, кіруе напісаннем дысертацый, дыпломаў і курсавых работ. Паралельна з працай у БДУ чытаў лекцыі па гісторыі беларускай літаратуры ў Інстытуце паліталогіі і сацыяльнага кіравання (1988–1991), разам з прафесарам А.В. Мальдзісам стварыў Нацыянальны навукова-асветніцкі цэнтр імя Ф. Скарыны (з'яўляўся намеснікам дырэктара (1991–1994).
Друкавацца В. Рагойша пачаў з 1957 г. Вершы «Зімою», «У паход на стэпы», «У першы раз», «Земляком сваім я ганаруся» і іншыя былі апублікаваны ў радашковіцкай раённай газеце «Сцяг Ільіча». З артыкуламі і рэцэнзіямі ў рэспубліканскім друку пачаў выступаць у 1961 г. Ён з'яўляецца аўтарам і суаўтарам шэрагу падручнікаў і вучэбных дапаможнікаў па тэорыі літаратуры, гісторыі беларускай літаратуры для вышэйшых навучальных устаноў і сярэдняй школы, напісаў некалькі манаграфій, кніг артыкулаў і эсэ. Сярод іх – «Паэтыка Максіма Танка» (1968), «Пераклаў Якуб Колас...» (1972), «Карані дружбы: беларуска-ўкраінскія літаратурныя ўзаемасувязі пачатку ХХ ст.» (з Т. Кабржыцкай, 1976), «І нясе яна дар...: беларуская паэзія на рускай і ўкраінскай мовах» (1977), «Гутаркі пра верш: метрыка, рытміка, фоніка» (1979), «Напісана рукой Купалы: архіўныя знаходкі» (1981), «Кантакты: літаратурна-крытычныя артыкулы, эсэ» (1982), «Слядамі знічкі: пра Сяргея Палуяна» (з Т. Кабржыцкай, 1990), «Вяршыні: з невядомага і забытага пра Я. Купалу, Я. Коласа, М. Багдановіча» (1991), «І адгукнецца слова ў слове: літаратурныя артыкулы, эсэ, дыялогі» (1992), «Паэтычны слоўнік» (3-е выданне, дапрацаванае і дапоўненае, 2004) «Літаратуразнаўчы слоўнік. Тэрміны і паняцці: для школьнікаў і абітурыентаў» (2009), «Уводзіны ў літаратуразнаўства» : у 2 ч.: вучэбны дапаможнік для студэнтаў вышэйшых навучальных устаноў па філалагічных спецыяльнасцях (з М.П. Кенькам, Т.А. Марозавай, 2011–2012), «Мой Трыглаў: кніга пра Янку Купалу, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча» (2012), «Асновы вершазнаўства» (2013) і інш. У сваіх працах вучоны даследуе паэтыку верша, узаемасувязі беларускай літаратуры з літаратурамі іншых народаў, займаецца пытаннямі тэорыі літаратуры, гісторыі і тэорыі мастацкага перакладу. У рэспубліканскіх і іншых перыядычных выданнях апублікаваў шэраг артыкулаў і рэцэнзій па розных праблемах літаратурнага працэсу. Ён займаецца таксама перакладамі з польскай, украінскай, сербскай, харвацкай і іншых моў. Не менш плённай стала краязнаўчая работа В. Рагойшы. Вучоны цесна супрацоўнічае з кіраўніцтвам Валожынскага раёна. Па яго ініцыятыве і пры актыўным удзеле ўшанаваны мясціны выдатных дзеячаў беларускай, рускай, польскай, яўрэйскай культур, адкрыты помнікі і ўстаноўлены мемарыяльныя дошкі ў гонар А. Бястужава-Марлінскага, В. Дуніна-Марцінкевіча, Э. Ажэшкі, Старога Уласа, Я. Купалыі інш. Вячаслаў Рагойша ўзначальваў Грамадскі камітэт па аднаўленні Крыжаўздвіжанскай царквы на святой вадзе каля Ракава. У роднай вёсцы ў бацькоўскай хаце стварыў Музей поліэтнічнай культуры Ракаўшчыны. На грамадскіх пачатках з 2000 г. выпускае газету «Ракаўскі шлях». Шырокі рэзанас у рэспубліцы атрымалі Ракаўскія чытанні – міжнародныя навукова-практычныя канферэнцыі, што раз ў два гады праводзяцца на базе Ракаўскай сярэдняй школы.
Прафесар В. Рагойша актыўна займаецца грамадскай дейнасцю. На пачатку 1990-х гг. ён удзельнічаў у стварэнні Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў і згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына», быў вучоным сакратаром секцыі нацыянальных моў і літаратур Навукова-метадычнага савета па вышэйшай філалагічнай адукацыі Мін ВНУ СССР (1971–1987), членам Савета па мастацкім перакладзе Саюза пісьменнікаў СССР (1976–1991), некалькі разоў выбіраўся старшынёй рэвізійнай камісіі і старшынёй секцыі мастацкага перакладу Саюза пісьменнікаў Беларусі. Вячаслаў Рагойша з'яўляецца членам вучонага савета філалагічнага факультэта БДУ і вучонага савета Нацыянальнага асветніцкага цэнтра імя Ф. Скарыны пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь, намеснікам старшыні нацыянальнага камітэта школ садружнасці, членам Савета Саюза пісьменнікаў Беларусі, членам Навукова-метадычнага савета па вышэйшай гуманітарнай адукацыі Рэспублікі Беларусь.
За плённую навуковую, педагагічную, творчую і грамадскую працу В. Рагойша ўзнагароджаны медалямі імя Ф. Скарыны (1994), «20 год Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне 1941–1945 гг.» (1965), Ганаровымі граматамі Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь і Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. У 2000 г. вучонаму было прысвоена званне выдатніка народнай адукацыі Беларусі. У гэтым жа годзе ён стаў лаўрэатам Міжнароднай літаратурнай прэміі імя Івана Франко (Украіна).