У беларускае выяўленчае мастацтва Віктар Аляксандравіч Грамыка ўвайшоў як майстар гісторыка-гераічнай карціны, буйнамаштабнага эпічнага пейзажа і псіхалагічнага партрэта. Яго творам уласцівы арыгінальныя кампазіцыйныя рашэнні, яснасць сюжэта, сэнсавая значнасць, наяўнасць маральнага кантэксту, узвышанасць і высакароднасць, драматургічнаcць зместу.

Нарадзіўся В. Грамыка ў в. Сенькава Горацкага раёна Магілёўскай вобласці ў сям’і служачых. У 1941 г. скончыў сярэднюю школу ў Оршы. Калі пачалася Вялікая Айчынная вайна адразу ўключыўся ў барацьбу з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Ён быў членам падпольнай брыгады К. Заслонава, кулямётчыкам і разведчыкам у Смаленскім палку асобага прызначэння, камісарам партызанскага атрада, адказным сакратаром газеты «Народныя мсціўцы», удзельнічаў у Лепельска-Ушацкім прарыве. За баявыя заслугі ўзнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны 1-й ступені, Чырвонай Зоркі, медалямі «За адвагу», «Партызану Айчыннай вайны» 1-й ступені.

Пасля вызвалення Беларусі В. Грамыка працаваў у рэдакцыі маладзёжнай газеты «Сцяг юнацтва», некаторы час быў мастаком Дзяржаўнага выдавецтва БССР, мастацкім рэдактарам часопіса «Маладосць». З 1947 г. вучыўся ў Мінскім мастацкім вучылішчы. У 1953 г. паступіў у Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут (цяпер Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў). Яго педагогамі былі І. Ахрэмчык, В. Волкаў, В. Цвірка. Пасля заканчэння (1959) застаўся ў інстытуце, дзе працаваў да 1997 г. Быў выкладчыкам, дацэнтам, дэканам мастацкага факультэта, кіраваў персанальнай творчай майстэрняй. У 1982 г. стаў прафесарам. На працягу многіх гадоў В. Грамыка займаўся грамадскай дзейнасцю: выконваў абавязкі адказнага сакратара праўлення Саюза мастакоў БССР (1963–1967), у 1968–1973 і 1977–1982 гг. з’яўляўся старшынёй праўлення. У 1970 г. атрымаў званне заслужанага дзеяча мастацтваў БССР, у 1991 г. – народнага мастака Беларусі. У 2000 г. быў выбраны ганаровым членам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

З 1947 г. В. Грамыка прымаў актыўны ўдзел у мастацкіх выстаўках. Працаваў у станковым жывапісе, жанры пейзажа і партрэта. У першыя пасляваенныя гады былі напісаны дзясяткі эцюдаў, якія адлюстроўваюць канкрэтныя рэаліі жыцця, паказваюць пачатак станаўлення адметнага почырку мастака, нараджэння галоўных матываў яго пазнейшай творчасці. Ужо ў ранніх работах – карцінах «Дарогамі мсціўцаў» (1959), «Юнацтва» (1960–1961), «Гудуць трактары» і «Браслаўшчына» (1964) – праявілася яркая творчая індывідуальная манера майстра. Яе асноўныя рысы – маштабнасць пошуку, эпічная, манументальна абагульненая трактоўка, экспрэсіўнасць каляровых рашэнняў, глыбіня псіхалагічных характарыстык – адлюстраваны ў творах ліра-эпічнага плана. Сярод іх – «Ільны беларускія» і «Чырвоныя землі Полаччыны» (1970), «На радзіме Я. Купалы» і «Глубелька – сэрца блакітных азёраў Беларусі» (1975), «Якое надвор’е будзе заўтра» (1988), «Над старымі акопамі цішыня» (1995), «Успамін пра Нарачанскую пераправу» (2008) і інш. У творчасці В. Грамыкі шырока прадстаўлена тэма Вялікай Айчыннай вайны. Ён унёс у беларускае мастацтва сваё асэнсаванне трагізму яе страт і героікі барацьбы. Асноўныя работы – палотны «Салдаты» (1967), «1941 год. Над Прыпяццю» (1970), «Жанчынам Вялікай Айчыннай прысвячаецца» (1972), «Яблыкі ўраджаю 1941 года» (1987), «Памяці разведчыкаў майго палка» (2009) і інш. У гэтых карцінах выяўленчымі вобразнымі сродкамі мастак паказаў праўду пра тую вайну, праз якую прайшоў сам. Ён не толькі адлюстраваў рэальныя абставіны і ўчынкі герояў сваіх карцін, але перадаў уласныя думкі і пачуцці. Значнае месца ў творчасці мастака належала пейзажу. Яго карціны «Ружовы сакавік» (1974), «Полымя кастрычніка» (1977), «Над ракой Бобр крычаць жураўлі» (1985), «Ліпень пахне травамі» (1990), «На схіле дня» (1996), «Чырвоная вясёлка» (2011) і іншыя адрозніваюцца гарманічнымі каляровымі пабудовамі, мяккім лірызмам, паэтычнасцю. Валоданне рэалістычным майстэрствам выявілася ў партрэтах мастака, у якіх ён выступае майстрам тонкага псіхалагічнага аналізу. Сярод асабліва яркіх і выразных – цыкл «Людзі цаліннага краю» (1963), партрэты бацькі (1977), В. Быкава (1984, 2011), аўтапартрэт (1988) і інш. Віктар Грамыка з’яўляецца аўтарам роспісу «Песня аб маім атрадзе» (2006) у Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі.

Творчая дзейнасць мастака адзначана залатым медалём ВДНГ СССР і сярэбраным імя М. Грэкава (1978), медалём Ф. Скарыны (1996), ордэнам Айчыны ІІІ ступені (2003) і іншымі, а таксама ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР і Вярхоўнага Савета РСФСР. Ён лаўрэат спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (1998), Міжнароднай прэміі імя М. Шолахава (2010), кавалер ордэна Францыска Скарыны (2013). Творы В. Грамыкі знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя П.В. Масленікава, Траццякоўскай галерэі ў Маскве, музейных зборах і прыватных калекцыях аматараў мастацтва ў Расіі, Украіне, Казахстане, Амерыцы, Японіі, Венгрыі, Балгарыі і іншых краінах.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2022 г.