Адам Чарноцкі – сапраўднае імя чалавека, вядомага ўсяму свету пад псеўданімам Зарыян Даленга-Хадакоўскі. Нарадзіўся ён у маёнтку непадалёк ад вёскі Гайна (цяпер Лагойскі раён) у сям’і збяднелага шляхціца. Маці памерла, калі хлопчыку споўнілася ўсяго тры гады. У бацькі хапала спраў, і Адась выхоўваўся ў дзядзькі. Ксаверый Чарноцкі наняў для сваіх дзяцей і пляменніка хатняга настаўніка, дазволіў хлопчыку карыстацца сямейным архівам, у якім захоўваліся рукапісы, старыя кнігі, розныя дакументы. Добрая хатняя адукацыя дапамагла Адаму Чарноцкаму паступіць адразу на другі курс Слуцкага каталіцкага вучылішча, дзе ён па-сапраўднаму захапіўся гісторыяй. У 1800 г. юнак (тады ён ужо вучыўся ў павятовым вучылішчы) склаў спецыяльную карту, дзе пазначыў маёнткі К. Чарноцкага Савічы і Мажэйкаўшчына, пералічыў прозвішчы іх уладальнікаў з 1581 па 1800 г., зрабіў адпаведныя каментарыі, растлумачыў, як жылі продкі, чым займаліся.

Пасля заканчэння вучылішча А. Чарноцкі працаваў хатнім настаўнікам і самастойна вывучаў прававыя навукі. Некаторы час ён кіраваў маёнткам навагрудскага ваяводы графа Ю. Несялоўскага. У багатай графскай бібліятэцы малады вучоны пазнаёміўся з кнігамі па старажытнай гісторыі, творамі французскіх асветнікаў. У пачатку 1800-х гг. шляхецкая моладзь захапілася ідэямі Напалеона. У адным з прыватных пісьмаў сябру А. Чарноцкі выказаў жаданне паступіць “пад загад вялікага героя Еўропы”. Ліст перахапілі ўлады, і 24 сакавіка 1809 г. Чарноцкага арыштавалі. Ад смяротнай кары маладога чалавека ўратавала заступніцтва ўплывовых людзей, аднак ён быў пазбаўлены шляхецкага звання і прыгавораны да пажыццёвай службы ў салдатах. У 1811 г. пад Бабруйскам Чарноцкі імітаваў уласную смерць і перайшоў да французаў. Пасля паражэння Напалеона ён дабраўся да Вільні, змяніў прозвішча і стаў Зарыянам Даленгам-Хадакоўскім. Некаторы час жыў у маёнтках Л. Крапінскага, Т. Чацкага, Ф. Руцкага. Увесь гэты час З. Даленга-Хадакоўскі займаўся навукова-даследчыцкай дзейнасцю. Ён наведваў сялянскія вяселлі, народныя кірмашы, святы; быў сваім як сярод простых і непісьменных людзей, так і сярод вучоных, палітыкаў.

Зарыян Даленга-Хадакоўскі запісаў некалькі тысяч старадаўніх народных песень – вясельных, калядоўных, веснавых і г. д. Гэты збор можна лічыць найбагацейшай энцыклапедыяй усходнеславянскай народнай паэзіі пачатку XIX ст. Погляды вучонага на славянскую народную паэзію як на матэрыял для гістарычных даследванняў і выкарыстанне яе ў літаратурных творах і мастацтве паўплывалі на навуковую і літаратурную дзейнасць Вольнага таварыства аматараў расійскай славеснасці ў Пецярбургу. Так, дзекабрыст К. Рылееў не без уплыву З. Даленгі-Хадакоўскага напісаў свае “Думы” і пераклаў на рускую мову балады А. Міцкевіча “Лілія”, “Свіцязянка”. Навуковыя інтарэсы вучонага былі шырокія і разнастайныя, яго цікавілі археалогія і этнаграфія, тапаніміка і дыялекталогія, славянская міфалогія і гісторыя мовы. У кожную з гэтых галін ён унёс свой уклад. Даленга-Хадакоўскі з’яўляўся членам-карэспандэнтам варшаўскага Таварыства сяброў навук (1819), членам пецярбургскага Вольнага таварыства аматараў расійскай славеснасці (1819), маскоўскага Таварыства гісторыі і старажытнасцей расійскіх (1820).

Апошнія гады жыцця вучоны правёў у маёнтку Пятроўскае Цвярской губерні, куды ён, апынуўшыся ў складаным матэрыяльным становішчы, пераехаў па рэкамендацыі сяброў. Там яго і напаткала заўчасная смерць.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2004 г.