Дата рождения:
17.02.1806 Лагойск, г., Мінская вобласць
Дата смерти:
13.07.1868
Краткая справка:
археолаг, гісторык, этнограф, фалькларыст, краязнавец, адзін з заснавальнікаў беларускай навуковай археалогіі, член Віленскай археалагічнай камісіі
Имена на других языках:
Тышкевич Константин Пиевич (русский);
4160 символов
Справка
Канстанцін Піевіч Тышкевіч увайшоў у айчынную гісторыю як адзін з заснавальнікаў беларускай навуковай археалогіі і стваральнік першага нацыянальнага музея старажытнасцей.
Нарадзіўся будучы вучоны ў мястэчку Лагойск. Яго бацькі былі адукаванымі людзьмі, захапляліся калекцыяніраваннем гістарычных дакументаў і твораў выяўленчага мастацтва, вялі сямейную хроніку, збіралі бібліятэку, арганізоўвалі ў сваім палацы камерныя і сольныя канцэрты. Любоў да Бацькаўшчыны, яе гісторыі і культуры Тышкевічы імкнуліся перадаць дзецям, якіх у сям’і было чацвёра. Пачатковую адукацыю старэйшы сын Канстанцін атрымаў дома. Потым вучыўся ў Полацкім езуіцкім і Забельскім дамініканскім калегіумах, Віленскай гімназіі. У 1828 г. скончыў юрыдычны факультэт Віленскага ўніверсітэта. Некалькі гадоў працаваў у Міністэрстве фінансаў Царства Польскага ў Варшаве.
У 1836 г. пакінуў службу і пасяліўся ў Лагойску. Ён дасканала вывучыў эканамічныя дасягненні і вопыт вядзення сельскай гаспадаркі ў Заходняй Еўропе і пачаў актыўна праводзіць гаспадарчай рэформы ў сямейных уладаннях. Пабудаваў цукровыя заводы, палатняную мануфактуру, ліцейны цэх, заснаваў ашчадны банк для мяшчан і заможных сялян. Праз некаторы час Лагойская фабрыка льняных і баваўняных тканін, заснаваная К. П. Тышкевічам, выпускала штогод каля мільёна локцяў рознага палатна, а майстэрня па ліцці жалезнай руды вырабляла ўсе віды неабходных земляробчых прылад.
Аднак галоўным заняткам графа стала вывучэнне помнікаў старажытнасці. Сваю навуковую і краязнаўчую дзейнасць ён пачаў з даследавання гісторыі наваколля. Разам з бацькам і малодшым братам Яўстафіем ён шукаў рэдкія рэчы для хатняга музея, праводзіў раскопкі курганоў дрыгавічоў і крывічоў, збіраў старажытныя рукапісы і мастацкія творы. У 1842 г. на аснове сваіх багатых сабранняў і каштоўнай бібліятэкі арганізаваў у Лагойску першы нацыянальны музей старажытнасцей. Праз тры гады частка гэтага збору была перавезена на выстаўку ў Вільню, а ў 1856 г. на яе аснове арганізаваны Віленскі музей старажытнасцей, куды графы Тышкевічы перадалі сваю бібліятэку, археалагічную калекцыю, карціны, антыкварыят, абразы і іншыя каштоўнасці.
З цягам часу К. П. Тышкевіч працягваў вывучэнне роднага краю. Ён шмат вандраваў, вёў шырокую перапіску з навуковымі таварыствамі, збіраў звесткі па гісторыі Астрашыцкага Гарадка, Барысаўскага павета, Заслаўя і іншых месцаў. Даследаваў каля 200 курганаў, гарадзішчаў, замчышчаў у Мінскай губерні. Склаў першыя тапаграфічныя планы і атлас гарадзішчаў і замчышчаў у Заслаўі, Чашніках, Уле, Баравым Млынку і інш. Займаўся таксама грунтоўнымі даследаваннямі фальклору. Падчас вандровак запісваў песні, легенды, паданні, удзельнічаў у абрадах. Вынікі сваіх даследаванняў публікаваў у польскім штотыднёвіку “Przyjaciel Ludu”, газеце “Новое время”. Першай працай даследчыка стала гістарычная частка ў кнізе яго брата Я. П. Тышкевіча “Апісанне Барысаўскага павета” (1847), для напісання якой былі выкарыстаны звесткі, сабраныя з друкаваных помнікаў, мясцовых архіваў, народных паданняў і археалагічных раскопак.
У 1857 г. К. П. Тышкевіч арганізаваў уласную экспедыцыю па рацэ Віліі. За чатыры месяцы вандроўнікі на трох суднах пераадолелі 682 вярсты, наведалі каля 300 населеных пунктаў. Падчас паездкі даследчык праводзіў раскопкі, апісваў археалагічныя помнікі і помнікі архітэктуры, вывучаў ландшафт, вымяраў глыбіню і шырыню ракі, знаёміўся з людзьмі. Ён сабраў багаты этнаграфічны, фальклорны і археалагічны матэрыял, які лёг у аснову фундаментальнай працы “Wilija i jej brzegi”. Кніга была выдадзена ўжо пасля смерці даследчыка ў Дрэздэне ў 1871 г. Сярод іншых публікацый археолага: “Wiadomosc historyczna o zamkach, horodyszczach i okopiskach starozytnych na Litwie i Rusi Litewskiej” (1859), “О курганах в Литве и Западной Руси” (1865) і інш. Грунтоўныя даследаванні графа К. П. Тышкевіча высока ацэньваліся сярод калег-навукоўцаў. Ён з’яўляўся членам Віленскай археалагічнай камісіі, Маскоўскага археалагічнага, Парыжскага геаграфічнага і іншых навуковых таварыстваў.
Памёр К. П. Тышкевіч у ліпені 1868 г., пахаваны ў Лагойску.