Мікалай Пракопавіч Міхалап адыграў значную ролю ў развіцці айчыннага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, асабліва керамікі. Ён быў чалавекам удумлівым, інтэлектуальным, праяўляў жывую цікавасць да гісторыі народнага мастацтва Беларусі, вывучаў помнікі архітэктуры, збіраў узоры беларускага арнаменту, якія знаходзіў у старадруках, на славутых слуцкіх паясах, народным адзенні, кафлі, драўлянай разьбе. Усё гэта, перапрацаванае, выкарыстоўвалася М. Міхалапам у ляпным дэкоры або роспісе на керамічных вырабах.

Нарадзіўся ён у Мінску ў сям’і рабочага чыгуначнага дэпо. Пасля заканчэння Мінскага гарадскога вучылішча паступіў у Цэнтральнае вучылішча тэхнічнага малявання Штыгліца ў Пецярбургу на афортнае аддзяленне, якое скончыў у 1915 г. На выхаванне мастака, фарміраванне яго поглядаў значны ўплыў аказаў музей дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва пры вучылішчы – адзіны ў Расіі і буйнейшы ў Еўропе з неверагодна дарагім зборам каштоўнасцей. Настаўнікам Мікалая Пракопавіча быў вядомы рускі гравёр В. Матэ – аўтар знакамітых афортаў да Бібліі. Прыкладам тэхнічнасці манеры выканання М. Міхалапа з’яўляецца афорт па маляўнічым палатне Ш. Жака “Авечкі ў хляве”, які цяпер знаходзіцца ў Эрмітажы. Ён ведаў работы многіх майстроў пейзажнага бытавога жывапісу і графікі – Т. Русо, П. Дзюпрэ, Ш. Дабіньі, – якія былі блізкія яму сваімі трапяткімі адносінамі да прыроды. Мікалай Міхалап рабіў акварэльныя замалёўкі стану дня, вячэрняга неба, захаду сонца. Вельмі любіў раслінны і жывёльны свет. Вучыўся маляваць дакладна. Кожнай работай ён хацеў сказаць нешта цікавае пра прыроду; гама адпавядала тонам беларускага пейзажу з яго зелянінай палёў, шэра-блакітным небам. У кераміцы М. Міхалап працаваў старанна, падрабязна вывучаў тэхналогію. Рабіў кампазіцыі ў розных матэрыялах – фарфоры, ганчарнай гліне, фаянсе, – але спецыялізаваўся на маёліцы. Засяроджваў увагу на манахромах з рэльефным гравіраваным арнаментальным узорам. Тэхніка старажытнай бронзы падабалася керамісту таму, што была вельмі тонкай, дакладнай. Кітай і Візантыя сталі для яго базавымі дапаможнікамі майстэрства. Яго “Візантыйская ваза” мела характэрную форму царкоўнай чашы для прычасці і была падобна на залатую. Мікалай Міхалап ніколі не капіраваў ніводнай дэталі дакладна, а ствараў варыяцыю на тую ці іншую тэму. Сярод дарагіх яго сэрцу работ была маленькая цёмна-чырвоная ваза, па абрысах блізкая да рымскай. Мастак цаніў і бярог гэту вазу, але яе лёс, як і многіх іншых, сёння невядомы. Яшчэ адзін прыклад творчага выкарыстання стыляў – “Ваза з рыбкамі”. У час вучобы ў Пецярбургу М. Міхалап стварыў керамічную скульптуру “Меркурый” – копію мармуровай работы французскага скульптара XVIII ст. Ж. Пігаля. Яна была высока ацэнена яго калегамі. У гэты ж час М. Міхалап наведваў беларускі гурток студэнцкай моладзі разам з Я. Купалам, удзельнічаў у дэкарацыйным афармленні першай пастаноўкі пецярбургскай “Паўлінкі”.

З біяграфічных запісаў мастака вядома, што ў 1913 г. ён ажыццявіў паездку ў Белавежскую пушчу для збору матэрыялаў. Там М. Міхалапам былі зроблены зарысоўкі зубра. Створаная ім скульптура “Зубр” экспанавалася на выстаўцы “Мастакі – воінам” у Мінску ў 1915 г. Гэта работа стала сімвалам Беларусі, нацыянальным вобразам краіны. Невялікая па памерах работа выканана прафесійна, умела, пераканаўча. Зубр выглядае магутным, моцным. Больш за паўвека скульптура захоўвалася самім майстрам і яго роднымі. Не трапіўшы ў музей Мінска, была страчана. У 1916 г. М. Міхалапа прызвалі ў армію. На службе знаходзіўся да 1918 г. Затым займаўся арганізацыйнай і выкладчыцкай працай у школах, кіраваў вучэбнай керамічнай майстэрняй. З 1925 па 1929 г. М. Міхалап працаваў выкладчыкам на керамічным аддзяленні, якое было ім арганізавана, у Віцебскім мастацкім тэхнікуме. З 1930 г. з’яўляўся загадчыкам аддзела керамікі Навукова-даследчага інстытута прамысловасці Беларусі.

Мікалай Міхалап – адзін з арганізатараў і першы дырэктар Дзяржаўнай карціннай галерэі Беларусі (1939–1941; цяпер Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь). Пад яго кіраўніцтвам былі сабраны багатыя фонды жывапісу, графікі і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. У пачатку 1941 г. зборы дасягнулі 2711 адзінак захавання, з якіх 400 знаходзілася ў экспазіцыі. У першыя дні Вялікай Айчыннай вайны калекцыя галерэі была разрабавана нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Вернута толькі невялікая яе частка.

У 1945 г. па рэкамендацыі В. Волкава і М. Керзіна М. Міхалапа прынялі ў Саюз мастакоў Беларусі. У спісе твораў, прадстаўленых для ўступлення, былі пейзажы “Вечар”, “Апошні снег”, “Капліца”, керамічныя вазы і некаторыя іншыя работы. Працуючы ў гэты час загадчыкам сектара мастацкай прамысловасці Упраўлення па справах архітэктуры пры Савеце Міністраў БССР, ён садзейнічаў арганізацыі фаянсава-фарфоравай вытворчасці ў рэспубліцы, стварэнню эталонаў і ўзораў вырабаў, якія потым паўтараліся на прадпрыемствах. З дапамогай М. Міхалапа наладзіліся творчы і тэхналагічны працэсы на Мінскім фарфоравым заводзе, былі запрошаны спецыялісты – фармоўшчыкі, мадэльшчыкі, жывапісцы. Мікалай Пракопавіч стварыў пісьмовыя і сталовыя прыборы, дэкаратыўныя насценныя талеркі, пано “Партызанка”, вазоны для кветак, настольныя лямпы, якія сталі першымі ўзорамі мастацкай керамікі Беларусі пасляваеннага часу. Ён імкнуўся распрацаваць нацыянальную арнаментыку дэкору пры захаванні традыцыйных класічных форм. За выдатную працу і ініцыятыўнасць у 1949 г. быў узнагароджаны ордэнам “Знак Пашаны”.

Сярод работ М. Міхалапа вылучаюцца вазы, зробленыя да ўрачыстых дат: “Юбілейная” (1953), “Бульба” (1954), “Беларусь Савецкая” (1955; суаўтары І. Конюх, І. Прохараў). Ваза “Бульба” мае некласічны характар і поўнасцю пабудавана на імітаванні натуральнага плода. Вялікая ваза “Беларусь Савецкая” (вышыня – 1,5 м) – традыцыйны кубак, на тонкай ножцы якога ўзвышаецца шырокая чаша з вечкам, завершаным скульптурным гербам з роспісам. Гэтай работай аўтар сказаў прачулае слова пра сваю Радзіму, любімую Беларусь. Вядомымі з’яўляюцца вазы “Лянок”, “Жолуд” і “Кукуруза”. Часцей за ўсё вазы выконваліся ў фаянсе, больш устойлівым да дэфармацыі матэрыяле, а скульптуры, як правіла, у фарфоры. Мастаком былі створаны дзве настольныя статуэткі “Дзяўчына з ільном” і “Дзяўчына са сланечнікам” (абедзве 1957). Яны лаканічна дэкарыраваны, без празмернай дэталіроўкі. Абагульненасць скульптурных аб’ёмаў, цэласнаць роспісу добра адпавядаюць патрабаванням дэкаратыўнай скульптуры малых форм. Мікалаю Міхалапу таксама належаць графічныя лісты, акварэлі (“Дворык у пасёлку Краж”, “Першы збор”, “Нацюрморт”). У 1960-я гг. ён працягваў уласныя творчыя эксперыменты. Яго ваза “Мацярынства” ўяўляе сабой цыліндр з трыма паўсферамі на сценках. Усе формы геаметрызаваныя, умоўныя і злучаныя ў адну складаную прасторавую кампазіцыю. Абстрагаванне ад рэчаіснасці дазволіла надаць задуме абагульненне, і тэма атрымалася шырокай: гэта і багацце, і ўрадлівасць, і прыгажосць.

Амаль паўвека М. Міхалап быў адным з самых адукаваных мастакоў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і графікам з пецярбургскай адукацыяй. Ён імкнуўся прывіць моладзі любоў да народнага мастацтва, паказаць прыгажосць сціплых, але надзвычай гарманічных вырабаў. Калі аднавіць увесь спіс яго прац, стварыўся б цэлы аддзел музейнага фонду. У сакавіку 2003 г. у Нацыянальным мастацкім музеі прайшла першая персанальная выстаўка М. Міхалапа.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2010 г.