Творчасць баяніста, дырыжора, кампазітара Мікалая Васільевіча Сіраты ўяўляе сабой яркую старонку ў беларускім музычным мастацтве.

Нарадзіўся ён у в. Драмайлаўка Кулікоўскага раёна Чарнігаўскай вобласці (Украіна). Яшчэ ў дзяцінстве захапляўся самадзейнай мастацкай творчасцю – самастойна асвоіў гармонік, а пасля баян, з'яўляўся акампаніятарам школьнага хору. Прага творчасці, шырата інтарэсаў, бясконцы пошук і патрэба самавыяўлення прывялі хлопца ў 1959 г. у Гомельскае музычнае вучылішча імя М. Ф. Сакалоўскага. У 1961 г. ён стаў лаўрэатам I Беларускага конкурсу маладых талентаў. Пасля заканчэння вучылішча ў 1964 г. М. В. Сірата застаўся ў роднай навучальнай установе на выкладчыцкай рабоце. З 1965 па 1969 г. працягваў навучанне ў Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі па класе баяна і аркестравага дырыжыравання. Фарміраванне мастацкага густу маладога баяніста праходзіла пад уплывам народнага артыста СССР, прафесара І. І. Жыновіча, які запрасіў М. В. Сірату ў 1965 г. на працу ў якасці канцэртмайстра групы баянаў Дзяржаўнага аркестра народных інструментаў (цяпер Нацыянальны акадэмічны народны аркестр Рэспублікі Беларусь імя І. І. Жыновіча). У гэты перыяд адбылося знаёмства з запісамі беларускіх народных песень, сабраных Р. Р. Шырмай, што таксама аказала ўздзеянне на фарміраванне выканальніцкай эстэтыкі. З 1969 па 1974 г. ён займаўся выкладчыцкай дзейнасцю ў Гомельскім музычным вучылішчы імя М. Ф. Сакалоўскага, дзе ўвесь напрацаваны вопыт, тэхнічнае майстэрства настойліва і паслядоўна перадаваў маладому пакаленню. Тут М. В. Сірата стварыў квартэт баяністаў, які адрозніваўся высокай выканальніцкай культурай і прафесіяналізмам. Шматлікія выступленні ансамбля далі магчымасць яму праявіць сваё творчае крэда і пазнаёміць слухачоў з уласнымі творамі. Прафесійны рост, кампазітарскі дар, тонкае пачуццё мелодыка-гарманічнай структуры беларускай песні спрыялі прызначэнню М. В. Сіраты ў 1974 г. музычным кіраўніком Дзяржаўнага акадэмічнага народнага хору БССР (цяпер Нацыянальны акадэмічны народны хор Рэспублікі Беларусь імя Г. І. Цітовіча), дзе ён працаваў да 1997 г. За шматгадовую і плённую працу ў 1986 г. яму было прысвоена ганаровае званне заслужанага дзеяча мастацтваў Беларусі. З 1992 г. М. В. Сірата выкладае ў Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М. Танка, з'яўляецца дацэнтам кафедры народных інструментаў.

На працягу творчай дзейнасці, захоўваючы самабытнасць, непаўторнасць і асаблівасць народнай песні, М. В. Сірата стварыў шмат харавых, вакальных і інструментальных апрацовак ( «Закукуй, зязюлька», «Ой, здрадніца нявестка», «Ельскія дрындушкі», «Груздаўская вясельная сюіта», «Ой, у полі крыніца», «Вяночак беларускіх веснавых песень»), вакальна-харэаграфічных кампазіцый «Беларускія веснавыя гульні, абрады і карагоды», «Вяночак жніўных песень», «Зімовыя абрады і гульні», «Песні роднага краю» на словы Я. Купалы, «Беларусь – мая песня» (з І. Кузняцовым), хораў на народныя тэксты, арыгінальных песень «Добры вечар», «Прывітальная» на словы У. Карызны, «Раніца» на словы А. Куляшова, «Скарамоўкі» на народныя словы (усе ў рэпертуары Нацыянальнага акадэмічнага народнага хору Рэспублікі Беларусь імя Г. І. Цітовіча). Новымі апрацоўкамі нацыянальнага фальклору папоўнены канцэртны рэпертуар ансамбляў «Ярыца», «Крупіцкія музыкі», «Церніца», «Валачобнікі», «Вярба», вакальнага квартэта «Купалінка», Нацыянальнага акадэмічнага народнага аркестра Рэспублікі Беларусь імя І. І. Жыновіча. Вялікая колькасць твораў напісана для любімага інструмента баяна, сярод якіх дзве санаты, канцэрт для баяна з аркестрам, чатыры прэлюдыі, два трыпціха, дзіцячая сюіта.

Акрамя выкладчыцкай дзейнасці М. В. Сірата актыўна прапагандуе беларускае мастацтва, з'яўляючыся мастацкім кіраўніком Народнага ансамбля песні і музыкі «Ярыца». Дзякуючы прафесіяналізму, індывідуальнаму выканальніцкаму стылю, артыстызму, эмацыянальнасці, ансамбль набыў вядомасць не толькі ў Беларусі, але і за яе межамі.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2016 г.