Штаўберт Аляксандр Ягоравіч

Дата рождения: 1781

Дата смерти: 1843

Краткая справка: расійскі архітэктар, па праектах якога пабудаваны Бабруйская крэпасць, сабор А. Неўскага на яе тэрыторыі, Мінская і Слуцкая брамы ў Бабруйску і інш.

Имена на других языках: Штауберт Александр Егорович (русский);

Аляксандр Ягоравіч Штаўберт – выдатны расійскі архітэктар перыяду высокага і позняга класіцызму. Шмат працаваў па заказах Ваеннага ведамства ў Пецярбургу і ў розных кутках Расійскай Імперыі.

Нарадзіўся ў 1781 г. у сям’і рускіх немцаў, яго бацька быў обер-афіцэрам расійскай арміі. У 1788–1801 гг. вучыўся ў Пецярбургскай акадэміі мастацтваў, у настаўніка А. Захарава. Затым выкладаў будаўнічае мастацтва ў Другім Шляхецкім кадэцкім корпусе (Інжынернай школе). Дзейнасць А. Штаўберта была звязана галоўным чынам з Інжынерным дэпартаментам Ваеннага ведамства. Там ён служыў з 1802 г. да канца свайго жыцця, доўгі час працаваў галоўным архітэктарам. Быў членам Агульнай канцылярыі Дэпартамента вайсковых пасяленняў.

На працягу творчай дзейнасці А. Штаўберт унёс найбольш істотны ўклад у будаўніцтва Пецярбурга. Акрамя таго ён вёў значныя работы ў гарадах-крэпасцях на заходніх рубяжах Расійскай Імперыі: Дынабургу (цяпер Даўгаўпілс, Латвія), Бабруйску, Брэсце. У Бабруйскай крэпасці паводле плана 1818 г. архітэктара А. Штаўберта планіроўка комплексу вызначалася сеткай узаемна перпендыкулярных вуліц, забудаваных 2–3-павярховымі цаглянымі дамамі, створана Саборная плошча з домам каменданта (1818), будынкамі шпіталя (1822) і штаба (1824), саборам Аляксандра Неўскага (1827). Па праекце А. Штаўберта ў крэпасці пабудаваны Мінская брама (праект “высочайше одобрен” у пачатку 1824 г.) і Слуцкая брама (праект “высочайше утвержден” у красавіку 1826 г.). У Брэсцкай крэпасці па яго праектах узведзены казармы, гасцінны двор на Кобрынскім фарштаце (1836) і іншыя пабудовы.

У 60–80-я гг. ХХ ст. гісторык архітэктуры А. Д. Квітніцкая ўпершыню даследавала шмат архітэктурных помнікаў Беларусі і публікавала работы, у якіх разглядаліся таксама пытанні планіроўкі і забудовы крэпасцей, спраектаваных А. Штаўбертам. Яе даследаванні па архіўных дакументах сталі неабходнай крыніцай для ўсіх спецыялістаў: у навуковы ўжытак была ўведзена важная факталагічная інфармацыя па тэме.

16 верасня 2010 г. на тэрыторыі сучаснай Бабруйскай крэпасці на падмурку былога сабора Аляксандра Неўскага, выяўленага ў 2008 г. у час будаўнічых работ, адбылася цырымонія асвячэння закладнога каменя. У аснову архітэктурнага праекта аднаўлення гісторыка-культурнай каштоўнасці ляглі старыя чарцяжы і фотаздымкі. Мяркуецца, што рэканструяваны сабор будзе дакладнай копіяй разбуранага.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2011 г.