Пачэснае месца ў гісторыі нацыянальнай літаратуры ХІХ ст. займае творчасць паэтэсы і перакладчыцы Зоф’і Адамаўны Тшашчкоўскай (у дзявоцтве Манькоўскай). Выкарыстоўваючы ў сваіх вершах беларускія фальклорныя і гістарычныя матывы, яна стала своеасаблівай пераемніцай традыцый А. Міцкевіча, У. Сыракомлі і В. Дуніна-Марцінкевіча.

Нарадзілася будучая паэтэса ў сям’і дробнага шляхціца А. Манькоўскага ў маёнтку Дарагавіца Слуцкага павета Мінскай губерні (цяпер вёска ў Капыльскім раёне Мінскай вобласці). У 1881–1886 гг. вучылася ў прыватным пансіёне Ф. Клячкоўскай у Вільні. У гэты ж перыяд захапілася паэзіяй. Першыя літаратурныя спробы атрымалі станоўчы водгук яе сваяка паэта У. Сыракомлі, які пажадаў ёй поспехаў у далейшай літаратурнай творчасці ў вершы «Да панны Зоф’і Манькоўскай» (1862). Пасля заканчэння навучання выйшла замуж за афіцэра расійскай арміі В. Тшашчкоўскага. Па службе мужа знаходзілася ў Зарайску (цяпер Маскоўская вобласць, Расія), у час руска-турэцкай вайны 1877–1878 гг. была на Балканах, пасля жыла ў Ноўгарадзе.

У пачатку 1880-х гг. дзякуючы знаёмству са ссыльным удзельнікам паўстання 1863–1864 гг. у Польшчы, Літве і Беларусі Ф. П. Зянковічам, З. А. Тшашчкоўская сур’ёзна занялася літаратурнай творчасцю, устанавіла кантакты з паэтамі В. Каратынскім, Я. Лучынай, З. Пшасмыцкім (Мірыямам) і інш. Перакладала на польскую мову творы еўрапейскіх аўтараў – Ш. Леконта дэ Ліля, Ш. Бадлера, А. дэ Віньі, Дж. Байрана, А. дэ Ламарціна. З 1883 г. пад псеўданімам Адам М-скі пачала друкавацца на старонках польскіх перыядычных выданняў «Ateneum», «Jednodniówka monachijska», «Prawda», «Kurjer Litewski», «Tygodnik Ilustrowany» і інш. У 1890 г. у Варшаве апублікавала зборнік сваіх вершаў на польскай мове «Адзін з многіх». Сярод твораў на беларускай мове захаваліся яе верш-малітва «Божа, наш бацька, мы твае людзі…» (1888) і пераклады паэтычных твораў «Казак» Я. Чачота, «Каліна» Т. Ленартовіча, «Ля аконца» і «Як жа мне цябе, дзяўчына…» М. Канапніцкай.

Апошнія гады жыцця З. А. Тшашчкоўская правяла на радзіме. Родным мясцінам прысвяціла цыкл вершаў на польскай мове «Дарагавіцкія песні». Па меркаванні крытыкаў, менавіта беларускія народныя песні, фальклор і лексіка, якія ляглі ў іх аснову, зрабілі гэтыя творы найбольш арыгінальнымі і найпрыгажэйшымі з яе паэтычнай спадчыны.

Памерла паэтэса ў 1911 г., была пахавана на могілках у в. Бабоўня (цяпер Капыльскі раён Мінскай вобласці).

Матэрыял падрыхтаваны ў 2021 г.