Расійскі вучоны-філосаф, педагог, логік і матэматык Соф'я Аляксандраўна Яноўская нарадзілася ў мястэчку Пружаны Пружанскага павета Гродзенскай губерні (цяпер г. Пружаны Брэсцкай вобласці). У раннім дзяцінстве разам з бацькамі пераехала ў Адэсу. Вучылася ў жаночай гімназіі, якую скончыла з залатым медалём. У 1914 г. С.А. Яноўская паступіла на прыродазнаўчае аддзяленне Вышэйшых жаночых курсаў. У перыяд грамадзянскай вайны вучоба была спынена. У 1919 г. яна ўступіла ў рады Чырвонай Арміі, дзе вяла палітычную работу. З 1920 па 1923 г. працавала ў Адэскім губкаме партыі. У 1923 г. была накіравана ў Маскоўскі інстытут чырвонай прафесуры (ІЧП), але толькі ў 1924 г. пачала вучобу. Дзякуючы інтэнсіўнай індывідуальнай праграме яна змагла ў кароткі час ліквідаваць адставанне ў занятках. Паралельна з вучобай у інстытуце, С.А. Яноўская з 1925 г. выкладала там жа матэматыку, а ў Маскоўскім дзяржаўным універсітэце (МДУ) арганізавала семінар па метадалогіі матэматыкі і прыродазнаўчых навук для студэнтаў і аспірантаў. У 1929 г. паспяхова скончыла ІЧП. Яна стала навукоўцам з цалкам вызначынымі навуковымі інтарэсамі: метадалогія, філасофія і гісторыя матэматыкі. У 1931 г. атрымала званне прафесара ІЧП і МДУ, а ў 1935 г. званне доктара фізіка-матэматычных навук. Усё наступнае жыццё А.С. Яноўскай непарыўна было звязана з механіка-матэматычным факультэтам МДУ. Тут яна прачытала дзясяткі самых разнастайных курсаў, кіравала семінарамі і аспірантамі, стварыла сваю навуковую школу філасофіі матэматыкі.

Першае самастойнае даследаванне па філасофіі матэматыкі «Категория количества у Гегеля и сущность математики» А.С. Яноўскай апублікавана ў 1928 г. Важнае значэнне для вучонага мела вывучэнне матэматычных рукапісаў К. Маркса. Гэта была вельмі цяжкая праца, якая патрабавала расшыфроўкі рукапіснага матэрыялу, што напісаны на некалькіх мовах, правядзення дакладнага аналізу тэксту і інш. У 1933 г. надрукаваны вялікі артыкул «О математических рукописях К. Маркса». Поўнае выданне прац К. Маркса «Математические рукописи» (сумесна з К.А. Рыбнікавым) з падрабязнымі каментарыямі выйшла ў свет ужо пасля смерці А.С. Яноўскай у 1968 г. У навуковай дзейнасці вучонага пытанні філасофіі, метадалогіі і гісторыі матэматыкі заўсёды былі цесна пераплецены. Для развіцця даследаванняў па гісторыі матэматыкі вялікае значэнне меў спецыяльны семінар, што быў арганізаваны ёй. Даследчыцу цікавілі перш за ўсё механізмы ўзнікнення і развіцця асноўных паняццяў і метадаў, раскрыццё асноўных заканамернасцей развіцця навукі («Мишель Ролль как критик анализа бесконечных малых» (1947), «О мировоззрении Н.И. Лобачевского» (1950), «Из истории аксиоматики» (1958) і інш.). Працы А.С. Яноўскай па гісторыі матэматыкі адрозніваюцца павышанай увагай да базавых пытанняў станаўлення матэматычнай навукі. Характэрнымі рысамі работ па гісторыі матэматыкі былі прастата і глыбіня прапрацоўкі зыходных гістарычных матэрыялаў, якія патрабавалі шмат працы і сіл.

Велізарную ролю адыграла арганізацыйная дзейнасць С.А. Яноўскай, накіраваная на выданне логіка-матэматычнай літаратуры ў СССР, фарміраванне новых навуковых структур лагічнага профілю. У 1948 г. у зборніку «Математика в СССР за 30 лет» выйшаў першы яе вялікі агляд, што складаўся з аналізу дасягненняў айчынных логікаў-матэматыкаў. Другі выйшаў у 1959 г. у зборніку «Математика в СССР за 40 лет». Гэтыя агляды аказалі значны ўплыў на станаўленне лагічных даследаванняў у краіне. Пад яе рэдакцыяй, з прадмовай і каментарыямі выйшлі пераклады кніг «Основы теоретической логики» Д. Гільберта і В. Акермана (1947, 2000), «Введение в логику и методологию дедуктивных наук» А. Тарскага (1948, 2000), «Математическая логика» Р.Л. Гудстэйна (1961, 2-е выд., 2010) і інш.

Вялікае значэнне надавала С.А. Яноўская прыкладным пытанням матэматычнай логікі і яе прымяненню ў тэхніцы, кібернетыцы і іншых галінах. У 1960 г. пад яе рэдакцыяй і з прадмовай выйшаў пераклад кніжкі «Может ли машина мыслить?» А. Цьюрынга. У сваёй прадмове С.А. Яноўская прааналізавала з пазіцыі філасофіі найбольш цяжкую праблему кібернетыкі аб суадносінах магчымасцей чалавека і машыны. Блізкія пытанні разгледжаны ў двух іншых яе працах: «О философских вопросах математической логики» і «Преодолены ли в современной науке трудности, известные под названием «апорий Зенона»?», што былі апублікаваны ў 1963 г. у зборніку «Проблемы логики». Значную ролю ў папулярызацыі логіка-матэматычных ведаў адыграла заснаваная С.А. Яноўскай кніжная серыя «Математическая логика и основания математики», у рамках якой выйшлі многія працы па названай тэматыцы як замежных, так і айчынных вучоных.

Усе асноўныя працы вучонага па гісторыі, метадалогіі і філасофіі матэматыкі былі выдадзены ўжо пасля яе смерці ў кнізе «Методологические проблемы науки» (1972, 2-е выд., 2006 ; 3-е выд., 2009). У апошні час таксама выйшлі кнігі «Лекции по алгебре» (2015), «Логика и философия математики» (2016). За плённую навуковую дзейнасць С.А. Яноўская была ўзнагароджана ордэнам Леніна і трыма медалямі.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2016 г.