Апошняя трэць ХІХ ст. для Расійскай Імперыі, у склад якой уваходзілі і беларускія землі, – гэта час правядзення шматлікіх рэформ. Пераўтварэнні былі выкліканы перш за ўсё палітычнымі абставінамі ў краіне, у якой пачалася эпоха так званага “рэвалюцыйнага тэрарызму”, а таксама ўзмацненнем рэакцыйнай палітыкі ўрада ў адказ на гэта.

У 1871 г. рэфармаванне закранула і галіну адукацыі: Міністэрствам народнай асветы Расійскай Імперыі была ініцыіравана і зацверджана рэформа сярэдняй адукацыі. Сутнасць яе складалася з усталявання кантролю над дзейнасцю выкладчыкаў, ліквідацыі ўсіх адступленняў ад устаноўленых праграм навучання, абераганні навучэнцаў ад уздзеяння палітычнага асяродка, абмежаванні колькасці прэтэндэнтаў на атрыманне вышэйшай адукацыі і інш. Новая школьная рэформа атрымала практычнае выкарыстанне і ў навучальных установах Беларусі. Згодна з ёю ў беларускіх губернях пачалі дзейнічаць класічныя гімназіі, прагімназіі і рэальныя вучылішчы.

Першае рэальнае вучылішча на Беларусі было створана ў 1872 г. на базе існуючай мужчынскай рэальнай гімназіі ў Пінску (Віленская навучальная акруга), мела 7 класаў. Як і ўсе іншыя, яно дзейнічала на аснове палажэнняў “Статута рэальных вучылішч ведамства Міністэрства народнай асветы”, згодна з якім Пінскае рэальнае вучылішча з’яўлялася агульнаадукацыйнай сярэдняй навучальнай установай з практычным накірункам. На чале ўстановы стаяў дырэктар, пад кіраўніцтвам якога працавалі 16 выкладчыкаў, 3 законанастаўнікі і 1 інспектар. Выкладчыкамі працавалі як выхаванцы самога вучылішча, так і выпускнікі Мінскай духоўнай семінарыі, Віленскага настаўніцкага інстытута, універсітэтаў Масквы, Юр’ева, Кіева, Лейпцыгскай філалагічнай семінарыі і інш.

Вучылішча было вельмі малаколькаснымі (у 1885 г. тут навучалася ўсяго 185 навучэнцаў) і не магло прыняць ўсіх жадаючых з-за адсутнасці вакантных месцаў. Навучанне вялося згодна з планам, зацверджаным Міністэрствам народнай асветы. Выкладаліся руская, польская, нямецкая і французская мовы, геаграфія, хімія, гісторыя, матэматыка, законазнаўства, касмаграфія, маляванне, чарчэнне, пачатковая ваенная навука, музыка, рамёствы, гімнастыка і інш. Акрамя традыцыйных форм навучання па асноўных прадметах выкарыстоўваліся і новыя формы: пісьмовыя практыкаванні, практычныя работы і экскурсіі на заводы. Выпускнікі вучылішча мелі перавагу пры паступленні ў вышэйшыя тэхнічныя і сельскагаспадарчыя навучальныя ўстановы, на фізіка-матэматычныя факультэты ўніверсітэтаў, медыцынскія факультэты (са здачай дадатковага экзамена па латыні).

У 1915 г. дзейнічалі 10 рэальных вучылішчаў (3 прыватныя): у Беластоку, Вільні, Віцебску, Гродне, Дзвінску, Мінску, Магілёве, Пінску, Слоніме, Рагачове. Усе скасаваны ў 1915–1918 гг. У 1915 г. Пінскае рэальнае вучылішча было пераведзена ў Мазыр, а ў 1918 г. таксама скасавана.

Матэрыял падрыхтаваны Пінскай гарадской цэнтральнай бібліятэкай у 2012 г.