Браніслаў Адамавіч Тарашкевіч увайшоў у гісторыю Беларусі як відны дзеяч беларускага нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі.

Ён нарадзіўся ў засценку Мацюлішкі Віленскага павета (цяпер Літва) у сям’і селяніна. Першапачатковую адукацыю атрымаў у трохгадовай прыходскай школе ў суседняй вёсцы Лаварышкі. У 1906 г. паступіў у трэці клас 2-й Віленскай мужчынскай гімназіі. У гады вучобы наведваў рэдакцыю газеты «Наша Ніва», дзе сустракаў Я. Купалу, Я. Коласа, З. Бядулю, А. Пашкевіч (Цётку) і інш. Гэтыя знаёмствы аказалі вялікі ўплыў на развіццё яго самасвядомасці. Пасля заканчэння гімназіі (1911) паступіў на гісторыка-філалагічны факультэт Петраградскага ўніверсітэта. Яшчэ студэнтам пачаў працу над удасканаленнем беларускай граматыкі, у чым будучаму вучонаму дапамагалі акадэмікі А. А. Шахматаў, Я. Ф. Карскі, прафесар Б. І. Эпімах-Шыпіла. У 1916 г. атрымаў дыплом прыват-дацэнта і быў пакінуты на кафедры рускай мовы і славеснасці ўніверсітэта. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 г. актыўна займаўся грамадска-палітычнай дзейнасцю: з’яўляўся адным з лідараў Беларускай сацыялістычнай грамады, з 1918 г. Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі. У 1918 г. загадваў Петраградскім аддзяленнем культурна-асветнага аддзела Беларускага нацыянальнага камісарыята.

Летам 1918 г. Б. А. Тарашкевіч пакінуў Петраград і праз Фінляндыю накіраваўся да бацькоў пад Вільню, праз некалькі месяцаў пераехаў у Мінск. З восені 1919 г. пачаў працаваць у Мінскім беларускім педагагічным інстытуце, дзе ўзначаліў філалагічны факультэт. Ён чытаў курс беларускай мовы (першы ў вышэйшай школе), выкладаў грэчаскую мову. У 1920 г. быў прызначаны старшым рэферэнтам дэпартамента асветы Сярэдняй Літвы. За непрацяглы тэрмін працы на гэтай пасадзе адкрыў у Заходняй Беларусі больш за 200 беларускіх пачатковых школ (у тым ліку сем у Вільні). Дзякуючы намаганням Б. А. Тарашкевіча пачалі працаваць беларуская настаўніцкая семінарыя ў Барунах, настаўніцкія курсы і гімназія ў Радашковічах. У 1921 г. было створана Таварыства беларускай школы, старшынёй якога ён стаў. У гэтым жа годзе выкладаў у Віленскай беларускай гімназіі. У другой палове 1922 г. быў прызначаны яе дырэктарам. У лістападзе таго ж года Б. А. Тарашкевіча абралі паслом (дэпутатам) сейма Польшчы, дзе вучоны ўзначальваў (да 1924 г.) Беларускі пасольскі клуб. Ён прымаў удзел у працы некалькіх камісій (бюджэтнай, па асвеце і замежных справах), з трыбуны сейма абараняў сацыяльныя і нацыянальныя правы працоўных Заходняй Беларусі, выступаў у друку з публіцыстычнымі артыкуламі, прысвечанымі актуальным пытанням нацыянальна-вызваленчага руху. У 1925 г. стаў адным з заснавальнікаў Беларускай сялянска-работніцкай грамады (з’яўляўся старшынёй яе Цэнтральнага камітэта, членам Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі). За абарону правоў беларускага насельніцтва і палітычную дзейнасць у студзені 1927 г. Б. А. Тарашкевіч быў арыштаваны польскімі ўладамі і ў маі наступнага года асуджаны на 12 гадоў турэмнага зняволення. Пакаранне адбываў спачатку ў камеры-адзіночцы ў Лукішскай турме (Вільня), потым у турмах у Вронках, Грудзёндзе, Беластоку. У абарону вязня выступіла прагрэсіўная грамадскасць Еўропы (у Мінску яе камітэт узначаліў Я. Купала). У 1930 г. спецыяльным распараджэннем прэзідэнта Польшчы Б. А. Тарашкевіч быў вызвалены. Пасля вяртання канспіратыўна кіраваў дзейнасцю рэвалюцыйна-дэмакратычнай і нацыянальна-вызваленчай арганізацыі «Змаганне». У лютым 1931 г. зноў арыштаваны і ў лістападзе 1932 г. асуджаны на восем гадоў катаржнай турмы. У снежні 1932 г. у Празе адбыўся мітынг пратэсту супраць яго зняволення, у якім удзельнічалі беларускія і ўкраінскія студэнты, а таксама дзеячы культуры Чэхаславакіі. У 1933 г. на антыфашысцкім кангрэсе ў Парыжы Б. А. Тарашкевіча завочна абралі ў ганаровы прэзідыум разам з М. Горкім, Г. Дзімітравым, Э. Тэльманам, Р. Раланам. У верасні таго ж года па дамоўленасці паміж савецкім і польскім урадамі ён быў абменены на арыштаванага ў СССР беларускага драматурга Ф. Аляхновіча. Жыў у Маскве, працаваў загадчыкам аддзела Польшчы і Прыбалтыкі ў Міжнародным аграрным інстытуце. Вывучаў эканоміку замежных краін, напісаў некалькі брашур па гэтай тэме. У маі 1937 г. Б. А. Тарашкевіч зноў трапіў у турму. Ён быў арыштаваны органамі АДПУ СССР па справе «Беларускага нацыянальнага цэнтра». 5 студзеня 1938 г. асуджаны камісіяй НКУС СССР і пракурорам СССР (двойкай) да вышэйшай меры пакарання. Рэабілітаваны Ваеннай калегіяй Вярхоўнага Суда СССР 26 студзеня 1957 г.

Беларускім мовазнаўствам Б. А. Тарашкевіч займаўся на працягу ўсяго жыцця. Яшчэ студэнтам 3-га курса Петраградскага ўніверсітэта апублікаваў у часопісе «Раніца» артыкул «Не пакідайце сваёй мовы». У 1918 г. выдаў першую «Беларускую граматыку для школ». Гэта праца была высока ацэнена спецыялістамі, некалькі разоў перавыдавалася і адыграла выключна вялікую ролю ў нармалізацыі і фарміраванні беларускай літаратурнай мовы. Менавіта як аўтар «Беларускай граматыкі для школ» Б. А. Тарашкевіч у 1928 г. быў абраны правадзейным членам Беларускай акадэміі навук. Займаўся ён і іншымі лінгвістычнымі даследаваннямі. У 1923 г. здаў у друк «Сінтаксіс беларускай мовы», які не выйшаў, а рукапіс да гэтага часу не знойдзены. У польскіх турмах вучоны працаваў над гістарычнай граматыкай беларускай мовы, аднак лёс гэтай работы пакуль невядомы. Тое ж можна сказаць і пра доктарскую дысертацыю «Стыль і фанетыка Лаўрэнцьеўскага летапісу», назва якой вядома з матэрыялаў судовага працэсу. Займаўся Б. А. Тарашкевіч і мастацкім перакладам. У час працы ў Петраградскім універсітэце пачаў перакладаць «Іліяду» Гамера, закончыў у 1927 г. у адной з польскіх турмаў. За кратамі была перакладзена ў 1931–1932 гг. паэма А. Міцкевіча «Пан Тадэвуш» (выдадзена ў Мінску ў 1981 г., у Ольштыне ў 1984 г.).

Матэрыял падрыхтаваны ў 2016 г.