Дата нараджэння: 16.01.1919 Бабруйск, г., Магілёўская вобласць
Дата смерці: 31.07.1996 Мінск, г.
Кароткая даведка: кампазітар, грамадскі дзеяч, народны артыст Беларусі, заслужаны дзеяч культуры Беларусі, ганаровы грамадзянін г. Мінска, узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны ІІ ступені (двойчы), Працоўнага Чырвонага Сцяга (двойчы), "Знак Пашаны", медалямі
Імёны на іншых мовах: Оловников Владимир Владимирович (руская);
Нельга сёння ўявіць нацыянальнае музычнае мастацтва без такіх песень, як “Радзіма мая дарагая”, “Лясная песня”, “Песня пра Мінск”. Іх стваральнік – знакаміты кампазітар Уладзімір Уладзіміравіч Алоўнікаў. Ён пакінуў багатую творчую спадчыну: шэраг буйных сімфанічных палотнаў, камерна-інструментальныя творы, музыку для тэатра і кіно і асабліва шмат песень, рознабаковых па змесце і жанры, якія склалі аснову яго творчасці.
Нарадзіўся будучы кампазітар у г. Бабруйску, там ён атрымаў пачатковую адукацыю. Пасля заканчэння фартэпіяннага аддзялення Мінскага музычнага тэхнікума (1934–1937) У. Алоўнікаў працягвае адукацыю ў Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі па класу кампазіцыі ў прафесара В. Залатарова. Заняткі ў вядомага педагога і кампазітара садзейнічалі не толькі развіццю творчых дараванняў юнака, але і фарміраванню яго мастацкага светапогляду. Падчас вучобы ў кансерваторыі У. Алоўнікавым былі напісаны першыя творы ў камерным жанры. Гэта рамансы на тэксты В. Брусава “Лета”, “Мне снілася”, тры часткі струннага квартэта і фартэпіянныя п’есы. Зварот да фартэпіяннай музыкі аказаўся больш блізкі і знаёмы аўтару. Ён напісаў некалькі фартэпіянных п’ес, кожная з якіх мела свой падзагаловак: “Недагаворанае” (1937), “Маленькая балада” (1938), “Прэлюд” (1940). “Недагаворанае” і “Прэлюд” прагучалі ў канцэртах Дэкады беларускага мастацтва ў Маскве ў 1940 г. Гэтыя мініяцюры былі цікавыя не толькі зместам, эмацыянальнай насычанасцю, але і выкарыстаннем разнастайнай фартэпіяннай тэхнікі. У 1940 г. у Мінску адбыўся адкрыты канцэрт з твораў камернай музыкі У. Алоўнікава, і ў тым жа годзе ён быў прыняты ў члены Саюза кампазітараў Беларусі. Творчую дзейнасць кампазітара спыніла Вялікая Айчынная вайна. У. Алоўнікаў прайшоў усю вайну – ад першага да апошняга дня. Гэтыя гады былі страчаны для творчасці, але яны аказалі рашучы ўплыў на ўсю далейшую грамадскую дзейнасць і творчасць У. Алоўнікава. З 1947 г. ён звязаў сваё жыццё з Беларускай дзяржаўнай кансерваторыяй (зараз Беларуская акадэмія музыкі). У 1947–1994 гг. – педагог тэарэтычных дысцыплін, з 1962 г. па 1982 г. – рэктар гэтай установы, з 1980 г. – прафесар кафедры кампазіцыі).
Творчая палітра У. Алоўнікава вельмі разнастайная. Ён з’яўляецца аўтарам песень і рамансаў, квартэтаў і сімфанічных паэм, інструментальных мініяцюр і хораў, кантаты для дзіцячага хору і музыкі для аркестра народных інструментаў.
Першым жанрам, да якога кампазітар звярнуўся ў пасляваенны перыяд, аказаўся раманс, дзе аўтар раскрыў узнёсласць чалавечых пачуццяў кахання і дружбы. Лірычны бок таленту У. Алоўнікава з асаблівай паўнатой раскрыўся ў цэлым шэрагу рамансаў: “І зноў былое ажыло”, “Ты прыйдзі”, “Дазволь цябе любіць”, “Мой милый друг”, “Что смолкнул веселия глас” і інш. Працаваў У. Алоўнікаў і ў галіне вакальнай музыкі. Ён стварыў некалькі хораў без суправаджэння: “Партызанскія акопы” (словы М. Танка, 1952), “Партызаны ідуць” (словы М. Шарамета, 1953). Адным з лепшых харавых твораў з’яўляўся хор “На Палессі гоман, гоман” (1952) на словы П. Броўкі, дзе жыццёвыя назіранні дапамаглі кампазітару з добрым густам, па-майстэрску намаляваць карціну быту і жыцця беларускага Палесся. А для хору з суправаджэннем былі створаны “Песня дружбы” (словы А. Бялевіча, 1954), “Палеская святочная” (словы А. Русака, 1967), “Кастрычніцкі гімн” (словы К. Кірэенкі, 1970).
Тэматычныя напрамкі творчасці У. Алоўнікава абумовілі і змест яго твораў іншых жанраў. У 1950-я гады адна за адной былі напісаны сімфанічныя паэмы: “Партызанская быль” (1952), “Нарач” (1954), сюіта “Песні міру” (1958), “Урачыстая прэлюдыя” (1972) і інш. Яны вызначаліся песенным сімфанізмам, яснасцю і даступнасцю музычнай мовы, шырокім выкарыстаннем поліфанічнай тэхнікі, яскравай вобразнасцю. Сюіта “На Палессі” (1953) для аркестра беларускіх народных інструментаў узнікла пад уражаннем паездкі кампазітара з паэтам А. Русаком на Палессе, дзе было запісана больш за трыццаць народных песень. Некаторыя з іх вызначылі асаблівасць музычнай мовы сюіты.
Свой шлях у песню У. Алоўнікаў пачаў з лірычнай мініяцюры “Разгарэлася зорачка ясная” на словы М. Клімковіча, а ўсенароднае прызнанне яго музыкі прыйшло разам з першымі песнямі аб героях Вялікай Айчыннай вайны: “Песня пра Веру Харужую”, “Песня пра Заслонава”, “Песня о Брестской крепости”, “Песня о Гастелло”, “Колокола Хатыни” і іншыя – больш за сорак твораў эпічнага і лірыка-драматычнага характару. Адным з яркіх і ўдалых узораў падобных песень стала “Лясная песня” на тэкст А. Русака, якая была задумана як аповед-успамін аб баявых паходах, аб верных сябрах-партызанах. У 1982 г. за песні на ваенна-патрыятычную тэматыку кампазітар быў удастоены залатога медаля імя А.В. Аляксандрава.
Адзін з яркіх раздзелаў творчасці У. Алоўнікава складаюць песні аб Радзіме: “Радзіме”, “Вочы Беларусі”, “Радзімы нашай слава”, “Беларусь – радзіма” і інш. З вялікім пачуццём кампазітар расказаў аб любві да роднага краю, яго шчодрай прыродзе ў песні “Радзіма мая дарагая” на словы А. Бачылы. Гэта песня набыла шырокую папулярнасць. Першая музычная фраза доўгі час выконвала ролю пазыўных Беларускага тэлебачання і радыё. Песням кампазітара ўласцівы цэласнасць і высокая ступень мастацкага абагульнення. Ён выкарыстоўваў вялікі арсенал сродкаў выразнасці: шырокія па дыяпазону мелодыі, дынамічны і імпульсіўны рытм, разнастайныя гарманічныя гучнасці, гібкую і разгорнутую форму.
У сваёй творчасці У. Алоўнікаў удзяляў вялікую ўвагу стварэнню музыкі для кіно. Работа ў гэтай галіне абвастрыла ў аўтара пачуццё тэатральнасці, унесла ў творчасць рознахарактарныя вобразы. Ён напісаў музыку да фільмаў, у якіх ажываюць падзеі Вялікай Айчыннай вайны: “Девочка ищет отца” (1959), “Улица младшего сына” (сумесна з Ю. Бельзацкім, 1962), “Баллада о матери” (1966), авеяныя гераічнай рамантыкай старонкі гісторыі кастрычніцкага перыяду “Міколка-паравоз” (1957).
Творчая, музычная і грамадская дзейнасць У. Алоўнікава атрымала высокае прызнанне. За выдатныя заслугі ў галіне развіцця мастацтва кампазітар быў узнагароджаны ордэнам “Знак Пашаны”, высокімі званнямі заслужанага артыста Беларусі, заслужанага дзеяча культуры Беларусі і народнага артыста Беларусі. У 1997 г. імя У. Алоўнікава прысвоена дзіцячай музычнай школе г. Бабруйска, а ў 2001 г. каля школы ўстаноўлены бюст кампазітару. Імя беларускага кампазітара вядома не толькі ў нашай краіне, але і далёка за яе межамі.
Матэрыял падрыхтаваны ў 2008 г.
