Дата нараджэння:
14.10.1899 Слабада-Кучынка, в., Капыльскі раён, Мінская вобласць
Дата смерці:
10.10.1938
Кароткая даведка:
пісьменнік, крытык, адзін з арганізатараў і кіраўнікоў літаратурных аб'яднанняў "Маладняк" і "Узвышша"
Псеўданімы:
А-м Б-а; А.Б-ка; А.Б.; А.Ч.; Гаротны; Гаротны Адам; Каліна Якім; Кужаль Янка; Малады Настаўнік; Рэка А.; Чырвоны; Чырвоны Адам; Чэмер А.
Імёны на іншых мовах:
Бабареко Адам Антонович (руская);
3564 сімвалы
Даведка
Прыметнай постаццю ў літаратурным руху 20–30-х гадоў мінулага стагоддзя быў літаратуразнаўца, таленавіты крытык, празаік і паэт Адам Антонавіч Бабарэка, адзін з заснавальнікаў і кіраўнікоў літаратурна-мастацкіх згуртаванняў “Маладняк” і “Узвышша”.
Нарадзіўся Адам Бабарэка ў вёсцы Слабада-Кучынка Слуцкага павета Мінскай губерні (цяпер Капыльскага раёна Мінскай вобласці) у сям’і беззямельных сялян. Бацька яго памёр рана, і Антона як сірату прынялі ў Слуцкую бурсу. Потым ён скончыў Мінскую духоўную семінарыю. Настаўнічаў у вясковых школах на Случчыне. Адначасова быў членам рэўкома Пукаўскай вобласці, загадваў валасным аддзелам народнай асветы. У час польскай акупацыі А. Бабарэка ўдзельнічаў у партызанскім руху, быў арыштаваны польскімі ўладамі. У 1921–1922 гг. ён служыў у Чырвонай арміі, быў палітработнікам. Пасля дэмабілізацыі вучыўся на этнолага-лінгвістычным аддзяленні Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Камуністычным універсітэце Беларусі, быў асістэнтам на кафедры беларускай літаратуры БДУ.
Першыя літаратурныя спробы А. Бабарэкі адносяцца да 1918 г., калі ён, як амаль усе беларускія пісьменнікі і публіцысты, працаваў селькорам. У 1920 г. творы А. Бабарэкі пачалі з’яўляцца на старонках рэспубліканскага друку пад псеўданімамі Якім Каліна, Адам Чырвоны, Адам Гаротны. Яго першыя вершы былі пра рэвалюцыю, новае жыццё і сацыялістычнае будаўніцтва. Яны звярнулі на сябе ўвагу заснавальніка беларускай пралетарскай лірыкі Цішкі Гартнага. Апавяданні А. Бабарэкі даносяць атмасферу тагачаснай беларускай вёскі (“Каля балота”), нагадваюць літаратурна апрацаваныя ўспаміны з часоў падпольнай барацьбы супраць белапольскай акупацыі (“Цёмнай ночкай”). Гэтай тэме прысвечаны і ўрыўкі з аповесці “Мяцежным шляхам”. У гумарыстычных апавяданнях пісьменніка “Мікіта Шпэндзік” і “Як красназорцы зямлі сцураліся” адлюстраваны асобныя моманты жыцця новай сацыялістычнай вёскі. У 1925 г. выйшла асобная кніжка пісьменніка “Апавяданні”. Да 1926 г. ён яшчэ надрукаваў напісаны ў жанры апавядання цыкл сімвалічных імпрэсій “Вобразы без рамак і асадкі” і свае апошнія вершы, але ўсё часцей у друку пачалі з’яўляцца яго крытычныя артыкулы і доследы, якія выявілі сталыя веды пісьменніка ў галіне літаратуразнаўства.
Яшчэ ў 1923 г. А. Бабарэка хацеў напісаць манаграфію пра творчасць М. Чарота. Гэты намер ён ажыццявіў толькі часткова ў 1925 г., калі надрукаваў літаратурна-даследчы артыкул “Лірыка Міхася Чарота”, у якім прааналізаваў працэс ідэйна-мастацкага станаўлення паэта на падставе яго першага зборніка вершаў “Завіруха”. А. Бабарэка быў адным з першых беларускіх крытыкаў, які прыкмеціў арыгінальны, тыпова беларускі сатырычны талент К. Крапівы, высока ацаніў творчасць У. Дубоўкі, П. Труса, прозу К. Чорнага і З. Бядулі, даў усебаковы аналіз выдатнай коласаўскай паэмы “Сымон-музыка”. Яго крытычную праніклівасць высока цаніў Я. Колас. Першым з маладых крытыкаў А. Бабарэка пачаў гаварыць пра неабходнасць вывучэння старажытнай беларускай літаратуры, творчасці Ф. Скарыны, С. Буднага, В. Цяпінскага. У шматлікіх выступленнях у друку ён развіваў думку аб тым, што рух моладзі ў літаратуры і мастацтве трэба вітаць, узнімаў шэраг тэарэтычных пытанняў і на гэтай падставе быў абвінавачаны ў фармалізме, ідэалізме і антысаветызме. У 1930 г. пісьменніка арыштавалі і саслалі ў г. п. Слабадской Вяцкай вобласці, а ў 1937 г. рэпрэсіравалі другі раз. Пакаранне адбываў у Комі АССР. Жыццёвы шлях літаратара трагічна абарваўся ў 1938 г. Рэабілітаваны ў 1957 і 1959 гг.