Дата нараджэння:
23.12.1891 Пунішча, в., Суражскі павет, Віцебская губерня (цяпер Віцебскі раён)
Дата смерці:
03.09.1964
Кароткая даведка:
ваенны дзеяч, удзельнік Першай сусветнай і грамадзянскай войнаў, адзін з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху ў Віцебскай вобласці ў Вялікую Айчынную вайну, Герой Савецкага Саюза (1944), узнагароджаны чатырма ордэнамі Леніна, ордэнамі Чырвонага Сцяга і Айчыннай вайны І ст., ганаровы грамадзянін Віцебска
Псеўданімы:
Батька Минай; Бацька Мінай
Імёны на іншых мовах:
Шмырёв Минай Филиппович (руская);
5953 сімвалы
Даведка
У гісторыі партызанскага руху Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны было шмат асоб, якія змаглі аб’яднаць вакол сябе аднадумцаў, каб разам змагацца з ворагам. Да іх адносіцца і камандзір аднаго з першых партызанскіх атрадаў, створаных на тэрыторыі Віцебшчыны Мінай Піліпавіч Шмыроў.
Нарадзіўся ён 23 снежня 1891 г. у в. Пунішча Веліжскага павета Віцебскай губерні (цяпер Віцебскі раён Віцебскай вобласці) у сялянскай сям’і. У 1902 г. скончыў тры класы царкоўнапрыходскай школы ў в. Казакова. Вучыцца далей не давялося: трэба было дапамагаць бацькам. У 1913 г. М. П. Шмырова прызвалі ў армію. Ён служыў радавым у 20-м артылерыйскім палку, які дыслацыраваўся ў Дзвінску. Як толькі пачалася Першая сусветная вайна, полк пераправілі ва Усходнюю Прусію. Ужо ў першых баях М. П. Шмыроў вызначыўся адвагай і быў узнагароджаны двума медалямі, пазней стаў поўным Георгіеўскім кавалерам. Кастрычніцкую рэвалюцыю 1917 г. ён сустрэў на Румынскім фронце і пасля расфарміравання часці, дзе служыў, восенню вярнуўся ў родную вёску. У снежні таго ж года ў Веліжскім павеце ўсталявалася савецкая ўлада. Мінай Піліпавіч Шмыроў быў прызначаны загадчыкам зямельнага аддзела Казакоўскай воласці. На гэтай пасадзе працаваў нядоўга: у кастрычніку 1918 г. добраахвотна ўступіў у Чырвоную Армію і адразу трапіў на фронт. Удзельнічаў у баях супраць белагвардзейскіх войск генералаў Краснова і Юдзеніча.
У 1920 г. М. П. Шмыроў цяжка перахварэў на тыф, быў камісаваны і вярнуўся ў родныя мясціны. У раёне дзейнічалі бандыцкія фарміраванні, якія рабавалі мясцовае насельніцтва, распраўляліся з актывістамі і сем’ямі тых, чые сваякі ваявалі на баку Чырвонай Арміі. Не абышла бяда і М. П. Шмырова: былі застрэлены яго бацька, два дзядзькі і два браты. У 1921 г. Мінай Піліпавіч стварыў партызанскі атрад і абвясціў бандытам сапраўдную вайну. У лютым 1923 г. ён быў узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга за ліквідацыю бандыцкіх атрадаў у Суражскай воласці і прылеглых да яе тэрыторый. З сярэдзіны 1920-х гг. М. П. Шмыроў загадваў валасным зямельным аддзелам, працаваў прарабам Веліжскага і Суражскага леспрамгасаў, кіраваў калгасам «Бяскласавае грамадства», з’яўляўся дырэктарам Пудацкай кардоннай фабрыкі, Новааляксандраўскага льнозавода.
У пачатку Вялікай Айчыннай вайны ён пачаў фарміраваць партызанскі атрад з рабочых кардоннай фабрыкі. Першая баявая аперацыя адбылася 25 ліпеня 1941 г. Паблізу хутара Самахваліхі партызаны абстралялі нямецкі дывізіён. Сярод фашыстаў было шмат забітых і параненых, атрад Бацькі Міная (так сталі называць камандзіра) адышоў без страт. З кожным днём колькасць партызан павялічвалася пераважна за кошт мясцовых жыхароў. У пачатку жніўня 1941 г. у атрадзе было каля 50 байцоў, у сярэдзіне верасня больш за 100 чалавек. У гэты перыяд партызаны правялі 27 баявых аперацый у раёне інтэнсіўнага руху гітлераўскіх войск на дарогах Сураж – Усвяты, Сураж – Веліж і Усвяты – Веліж. Былі знішчаны сотні фашыстаў, падарваны некалькі аўтамашын, цыстэрнаў з палівам, мастоў, выведзена са строю тэлефонная станцыя пасёлка Пудаць. У сярэдзіне верасня 1941 г. напалі на суражскі гарнізон ворага, разграмілі раённую ўправу і казарму нямецкіх салдат. Звесткі пра поспехі партызан разыходзіліся па ўсім раёне, па іх прыкладзе пачалі стварацца новыя атрады супраціўлення. Фашысты спрабавалі шмат разоў ліквідаваць партызан. Бацьку Міная завочна прыгаварылі да пакарання смерцю і паабяцалі за яго вялікую ўзнагароду. Страціўшы надзею расправіцца з народнымі мсціўцамі і каб адпомсціць іх камандзіру, акупанты 19 кастрычніка 1941 г. узялі ў заложнікі чацвярых дзяцей і некалькіх родных М. П. Шмырова і 14 лютага 1942 г. расстралялі іх.
Зімой 1941/42 г. пад камандаваннем Бацькі Міная праводзіліся бесперапынныя баі з карнікамі. Ён звярнуўся да тактыкі раздзялення сіл на невялікія групы, што давала магчымасць манеўраваць і лягчэй пазбягаць удараў праціўніка. У красавіку 1942 г. партызанскія атрады Суражскага раёна аб’ядналіся ў 1-ю Беларускую партызанскую брыгаду, камандаваць якой даручылі М. П. Шмырову. Да гэтага часу лясныя мсціўцы вызвалілі 15 сельсаветаў у Суражскім, Мехаўскім, Віцебскім раёнах. На гэтай тэрыторыі была адноўлена савецкая ўлада, якая захавалася да прыходу Чырвонай Арміі. Вясной 1942 г. пры падтрымцы брыгады Бацькі Міная і іншых партызанскіх атрадаў былі створаны легендарныя Суражскія (Віцебскія) «вароты» – 40-кіламетровы пралом у лініі фронту на стыку груп нямецкіх армій «Поўнач» і «Цэнтр» паміж Веліжам і Усвятамі. Праз іх у тыл ворага накіроўваліся дыверсійныя групы, дастаўлялася зброя, боепрыпасы, медыкаменты, літаратура; з акупіраванай тэрыторыі выходзілі мірныя жыхары, навабранцы, ішлі абозы з прадуктамі для Чырвонай Арміі. Суражскія «вароты» праіснавалі да канца верасня 1942 г. – гэта быў унікальны выпадак у гісторыі Другой сусветнай вайны.
Восенню 1942 г. Бацьку Міная разам з іншымі вядомымі партызанамі і падпольшчыкамі выклікалі ў Маскву, дзе адбылася іх сустрэча з І. В. Сталіным. Вярхоўны галоўнакамандуючы ўзнагародзіў М. П. Шмырова плацінавым клінком. З лістапада таго ж года ён знаходзіўся ў Цэнтральным штабе партызанскага руху, дзе займаўся распрацоўкай тактыкі партызанскай барацьбы ў Беларусі. У жніўні 1944 г. Бацьку Мінаю было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Ён узнагароджаны чатырма ордэнамі Леніна, ордэнамі Чырвонага Сцяга і Айчыннай вайны І ступені, шматлікімі медалямі.
Пасля вайны М. П. Шмыроў вярнуўся ў Беларусь. Працаваў намеснікам старшыні Віцебскага аблвыканкама, з’яўляўся дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР. Быў абраны ганаровым грамадзянінам Віцебска. Бацькі Міная не стала 3 верасня 1964 г. Пахаваны ён на вайсковых могілках «Успенская горка» ў Віцебску. Імем М. П. Шмырова названы вуліцы ў абласным цэнтры і Суражы. У горадзе над Дзвіной яму ўстаноўлены два помнікі, на радзіме партызанскага камбрыга і ў пасёлку Пудаць узведзены абеліскі. 5 ліпеня 1969 г. адкрыты Віцебскі абласны музей Героя Савецкага Саюза М. П. Шмырова.