Кажынскі Мацей - Беларусь у асобах i падзеях

Кажынскі Мацей

Дата нараджэння: 1767

Дата смерці: 29.03.1823 Вільня, г. (цяпер г. Вільнюс, Літва)

Кароткая даведка: польскі спявак (бас), акцёр, рэжысёр і антрэпрэнёр, стваральнік першага пастаяннага тэатра ў Мінску

Імёны на іншых мовах: Każyński Maciej (польская); Кажинский Матвей (руская); Кажинский Матвей Антонович (руская);

У пачатку ХІХ ст. опернае мастацтва пачало афармляцца як самастойны напрамак тэатральнай культуры Беларусі. Адметную ролю ў яго станаўленні адыгрывалі камерцыйныя і прыватныя тэатральныя калектывы. Найбольш папулярным сярод іх была трупа Мацея Кажынскага.

Акцёрскую дзейнасць ён пачынаў у Любліне ў калектыве В. Багуслаўскага, аднаго са стваральнікаў польскага тэатра. У 1793 г. М. Кажынскі працаваў у Гродне ў трупе Д. Мараўскага, потым некаторы час у Вільні. Выконваў камедыйныя ролі ў п'есах Ж.Б. Мальера, В. Багуслаўскага, Ф. Багамольца. Валодаючы цудоўным басам, спяваў у операх. Разам з ім у трупе Д. Мараўскага працавала вядомая ў той час актрыса С. Дэшнер. У красавіку 1801 г. Д. Мараўскі памёр і калектыў распаўся. У гэтым жа годзе М. Кажынскі стварыў у Гродне оперна-драматычную трупу, з якой у пачатку 1802 г. прыехаў у Мінск. Ён працаваў там да 1805 г. і арганізаваў першы пастаянны польскамоўны тэатр. З 1801 па 1819 г. (з перапынкам) з'яўляўся антрэпрэнёрам, рэжысёрам і акцёрам Віленскага тэатра. У рэпертуары трупы М. Кажынскага былі вядомыя оперныя творы «Фраскатана» Дж. Паізіела, «Вясковая радасць» Дж. Сарці, «Чэкіна, або Добрая дачка» Н. Пічыні, «Школа раўнівых» А. Сальеры, «Тачка воцатніка» Л. Мерсье, «Уяўны дурань па каханні» А. Сакіні. Да пастановак М. Кажынскага ў Мінску адносіцца папулярная опера-вадэвіль «Уяўны цуд, або Кракавяне і горцы» Я. Стэфані, дзе ярка выяўлены свабодалюбівыя імкненні перадавой грамадскасці (у 1803 г. паказана ў Маскве; у многіх гарадах забаронена). У гэтым спектаклі, як і ў іншых, М. Кажынскі з бляскам выканаў басовую партыю. Асабліва ўдаваліся артысту ролі незадачлівых інтрыганаў, шляхетных ветрагонаў, свавольнікаў, бліскучых афіцэраў, камічных палюбоўнікаў. Сярод лепшых вобразаў, створаных артыстам ім на сцэне, – Моргал («Уяўны цуд, або Кракавяне і горцы» Я. Стэфані), Буцэфал («Сельскія спявачкі» В. Ф'ёраванці), Бартола («Севільскі цырульнік» Дж. Расіні), Аксур («Аксур, цар Армуза» А. Сальеры) і інш. З Мінскім тэатрам М. Кажынскі гастраляваў у Маскве і Гродне (1803), Полацку, Віцебску, Бешанковічах (1805); з Віленскім – у Мінску і Санкт-Пецярбургу (1807). Ён з'яўляецца таксама аўтарам п'есы «Бацьку айчыны яго ўдзячныя дзеці».

Матэрыял падрыхтаваны ў 2017 г.