Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў (БДУКМ) – вядучая вышэйшая навучальная ўстанова ў сферы культуры і мастацтваў у нацыянальнай сістэме адукацыі Рэспублікі Беларусь, буйны шматпрофільны, навукова-адукацыйны і мастацка-творчы цэнтр, дзе рыхтуюцца спецыялісты для ўстаноў і арганізацый сацыяльна-культурнай сферы і мастацтва, ажыццяўляюцца вывучэнне і захаванне нацыянальнай культурнай спадчыны, распаўсюджваюцца і сцвярджаюцца гуманістычныя ідэалы сусветнай культуры.

Гісторыя ўстановы пачынаецца з верасня 1975 г., калі на базе бібліятэчнага факультэта Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя А. М. Горкага і аддзялення культурна-асветнай работы Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытута быў створаны Мінскі інстытут культуры (урачыстае адкрыццё будынка адбылося 6 кастрычніка). Яго першым рэктарам стаў вядомы беларускі драматург А. Л. Петрашкевіч. У інстытуце спачатку рыхтавалі спецыялістаў у галіне бібліятэказнаўства і бібліяграфіі, культасветработнікаў. З ростам патрэбы ў кіраўніках мастацкай самадзейнасці ў 1986 г. быў створаны факультэт самадзейнага музычнага і харэаграфічнага мастацтва. У 1989 г. адкрылася аспірантура. У сувязі з грамадскімі пераўтварэннямі ў краіне ў 1990-я гг. карэнным чынам змяніўся змест падрыхтоўкі кадраў. Была прапанавана праграма стварэння на базе Мінскага інстытута культуры еўрапейскай вышэйшай навучальнай установы ўніверсітэцкага тыпу, рэктарам якой у лістападзе 1992 г. прызначана Я. Д. Грыгаровіч. Цалкам змяніўся рэестр спецыяльнасцей і спецыялізацый, складаліся новыя вучэбныя планы, з’явіліся цікавыя культуралагічныя прадметы, змянілася тэхналогія выкладання – установа ўзяла кірунак на высокую агульную гуманітарную адукацыю. 30 верасня 1993 г. пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь № 662 Мінскі інстытут культуры быў пераўтвораны ў Беларускі ўніверсітэт культуры. Адбылася маштабная рэарганізацыя яго факультэтаў і кафедраў, актывізаваліся міжнародныя сувязі. У 1996 г. паспяхова прайшлі атэстацыя і акрэдытацыя ўніверсітэта, атрымана ліцэнзія на падрыхтоўку спецыялістаў па 12 спецыяльнасцях і 42 спецыялізацыях, пачалі дзейнічаць магістратура і Мазырскі філіял факультэта завочнага навучання, саветы па абароне дысертацый. З ліпеня 1998 г. адкрыта дактарантура. 26 лістапада 1999 г. загадам Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь № 703 універсітэту нададзены статус вядучай ВНУ ў сферы культуры ў нацыянальнай сістэме адукацыі. Дасягнутыя поспехі не засталіся без увагі дзяржавы. У 1999 і 2000 гг. універсітэт наведваў Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнка. У выніку палепшылася яго матэрыяльная база: навучальнай установе былі перададзены Маладзёжны тэатр эстрады, мастацкая галерэя ў Палацы Рэспублікі, памяшканні на вуліцы Маскоўскай для адкрыцця другога вучэбнага корпуса, створаны навукова-творчая лабараторыя традыцыйных рамёстваў беларусаў, студэнцкі эстрадна-сімфанічны аркестр і інш. З 2001 г. стаў называцца Беларускім дзяржаўным універсітэтам культуры. У 2002 г. набыў сваю сімволіку (30 верасня святкуецца як дзень сцяга і герба ўніверсітэта). На працягу наступнага 2003 г. праводзілася рэструктурызацыя ВНУ: з’явіліся новыя кафедры і факультэты. У кастрычніку 2004 г. універсітэт атрымаў сучасную назву.

Сёння БДУКМ характарызуюць фундаментальнасць навуковых даследаванняў, заснаваных на традыцыях навуковых школ, якасць і бесперапыннасць розных узроўняў падрыхтоўкі, міждысцыплінарнасць падыходаў у адукацыі і навуцы, удзел выкладчыкаў і студэнтаў у міжнародных праектах, шматграннасць творчай дзейнасці і высокія мастацкія дасягненні творча-педагагічных школ, эфектыўнасць выхаваўчай работы са студэнцкай моладдзю. Калектыў установы – творчая супольнасць вядучых дзеячаў нацыянальнай культуры, вядомых навукоўцаў, педагогаў, маладых прадстаўнікоў інтэлектуальных і творчых сіл рэспублікі, якія імкнуцца мэтанакіравана здзяйсняць праграму фіксацыі, вывучэння, захавання і прапаганды традыцыйнай і сучаснай беларускай культуры ў самай шырокай разнастайнасці яе праяў. Структура ўніверсітэта складзена зыходзячы з асноўных напрамкаў яго дзейнасці і адпавядае профілю ВНУ культуры і мастацтва. Навучанне ў БДУКМ вядзецца на 6 факультэтах (культуралогіі і сацыякультурнай дзейнасці, традыцыйнай беларускай культуры і сучаснага мастацтва, музычнага мастацтва, інфармацыйна-дакументных камунікацый, завочнага навучання, дадатковай адукацыі) па 16 асноўных спецыяльнасцях. Добра аснашчаныя камп’ютарныя класы, спецыялізаваныя аўдыторыі, бібліятэка, фанатэка, майстэрні ганчарства, керамікі, саломапляцення, роспісу па тканіне, ткацтва, габелену, народнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, старадаўніх беларускіх музычных інструментаў і іншыя падраздзяленні і службы дазваляюць якасна арганізаваць навучальны працэс, пашырыць магчымасці прафесійнага росту студэнтаў. З улікам спецыфікі падрыхтоўкі кадраў асаблівая ўвага надаецца стварэнню студэнцкіх творчых калектываў (аркестравых, харавых, тэатральна-драматычных, харэаграфічных, вакальных, інструментальных, фальклорна-этнаграфічных і інш.). Многія з іх сталі пераможцамі на рэспубліканскіх і міжнародных фестывалях. У 2010 г. у БДКМ створаны комплекс, які ўключае розныя музеі – гісторыі ўніверсітэта, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, беларускіх народных інструментаў, рэдкай кнігі, – галерэю славы “Культура як мазаіка імён”. Выхаваўчы патэнцыял музейнага комплексу рэалізуецца ў рабоце з моладдзю: на яго базе праводзяцца мерапрыемствы па азнаямленні студэнтаў з гісторыяй навучальнай установы, куратарскія гадзіны, практычныя заняткі, сустрэчы з народнымі майстрамі.

Універсітэт мае высокі рэйтынг сярод вышэйшых навучальных устаноў не толькі Беларусі. Адной з характарыстык яго міжнародных пазіцый з’яўляецца падрыхтоўка спецыялістаў для замежных краін. З 1978 г. ва ўніверсітэце атрымалі адукацыю студэнты больш чым з 20 краін свету. Дзякуючы якаснай навуковай рабоце і плённай дзейнасці БДУКМ паспяхова развівае сувязі з замежнымі партнёрамі і з’яўляецца членам Еўрапейскай асацыяцыі ўніверсітэтаў. У рамках міжнародных пагадненняў праводзяцца навуковыя канферэнцыі, выстаўкі, майстар-класы, адбываецца абмен студэнтамі і выкладчыкамі. У розныя часы ва ўніверсітэце чыталі лекцыі знакаміты польскі кінарэжысёр К. Занусі, народны мастак СССР А. Шылаў, заслужаны артыст Украіны В. Мулерман, вядомы расійскі акцёр і прадзюсар Л. Ярмольнік і інш. Важным напрамкам сацыяльна-культурнай дзейнасці з’яўляецца арганізацыя і правядзенне буйнейшых міжнародных і рэспубліканскіх свят, форумаў, фестываляў і конкурсаў. Сярод іх – V Маладзёжныя Дэльфійскія гульні (Мінск, 2008), Фестываль культур народаў ЕўрАзЭС (з 13 па 17 мая 2010 г. у Мінску і абласцях рэспублікі), штогадовы фестываль мастацтваў “Арт-мажор”, студэнцкі конкурс “Праяўленне”, сацыяльны праект “Белы фестываль” і інш. У ліку найбольш значных культуралагічных праектаў БДУКМ – Міжнародныя Кірыла-Мяфодзіеўскія чытанні, прысвечаныя дням славянскага пісьменства і культуры (праводзяцца з 1997 г. сумесна з Беларускай праваслаўнай царквой і Інстытутам тэалогіі імя святых Мяфодзія і Кірылы Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта).

Навучальная ўстанова за гады свайго існавання стала сапраўднай alma mater для тысяч спецыялістаў у галіне культуры і мастацтва. Сённяшняе пакаленне студэнтаў і выкладчыкаў ганарыцца сваімі выпускнікамі. Сярод іх – вядомыя артысты беларускай эстрады, харэаграфічных, тэатральных, аркестравых, харавых, вакальных і эстрадных калектываў, лаўрэаты міжнародных фестываляў і конкурсаў, навукоўцы, педагогі, кіраўнікі аматарскіх калектываў, якія носяць ганаровыя званні народнага і ўзорнага, супрацоўнікі Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, міністэрстваў і ведамстваў, Нацыянальнай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі Рэспублікі Беларусь, кіраўнікі буйнейшых устаноў сацыяльна-культурнай сферы, заслужаныя і народныя артысты. Калектыў універсітэта здольны вырашаць задачы падрыхтоўкі і выхавання адукаванай і прафесійна сталай нацыянальнай інтэлігенцыі, якая ўносіць вялікі ўклад у развіццё культуры, мастацтва і навукі краіны.

Гл. таксама: “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў”. – Рэжым доступу: www.buk.by.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2015 г.