Тамару Мікалаеўну Ніжнікаву і сёння пазнаюць на вуліцах беларускай сталіцы паклоннікі оперы: памятаюць і яркі артыстычны талент, і цудоўны голас – каларатурнае сапрана, і тыя яскравыя вобразы, якія стварала яна на працягу трыццаці з лішнім гадоў працы на сцэне Дзяржаўнага тэатра оперы і балета. Усё жыццё спявачка прысвяціла сцэне. Яе творчае аблічча ўражвае шырынёй і шматграннасцю: выдатная выканаўца, чыё імя добра вядома ў многіх краінах свету, музыкант-педагог, якая выхавала не адно пакаленне спевакоў.

Нарадзілася Ніжнікава на Волзе, у Куйбышаве (цяпер г. Самара). У спадчыну ад бацькоў, якія спявалі ў розных саборах горада, яна атрымала цудоўны голас і абсалютны слых. Дзяўчынка лёгка і ўпэўнена вучылася ў сярэдняй і музычнай школах, актыўна ўдзельнічала ў мастацкай самадзейнасці. У 1941 г. яна павінна была выступаць на ўсесаюзным аглядзе ў Маскве, але раптам пачалася вайна, якая ледзь не перакрэсліла дзявочую мару стаць артысткай. У 1943 г. Ніжнікава скончыла сярэднюю школу з залатым медалём і паступіла ў медыцынскі інстытут. Жылося ў тыя гады цяжка, і Тамары, акрамя заняткаў, даводзілася весці хатнюю гаспадарку, даглядаць параненых, выступаць перад імі. Яе чысты голас можна было пачуць у ваенных казармах, на прадпрыемствах, у шпіталях, але вайна не змагла прымусіць забыць пра музыку. На той час у Куйбышаве знаходзіўся эвакуіраваны з Масквы Вялікі тэатр оперы і балета. Пры ім была арганізавана школа эстраднага майстэрства, у якую на конкурснай аснове прымалі здольную моладзь. Вырашыла паспрабаваць свае сілы і Тамара Ніжнікава. На экзамене яна спявала, іграла на раялі, танцавала, чытала Пушкіна. Дырыжор тэатра В.Небальсін і народная артыстка РСФСР М.Максакава звярнулі ўвагу на незвычайны талент Ніжнікавай і прапанавалі ёй сур’ёзна заняцца вакалам. Неўзабаве Тамара стала студэнткай Маскоўскай кансерваторыі, якая дала ёй тое галоўнае, што спявачка пранесла праз усю сваю творчасць, – руска-італьянскую школу спеваў. Яе настаўніца – выдатны педагог, заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР, прафесар М.У.Уладзімірава – калісьці займалася ў славутага італьянца Умбэрта Мазэці, і ўсе атрыманыя веды перадала сваёй вучаніцы. У опернай студыі Маскоўскай кансерваторыі Ніжнікава выканала свае першыя партыі: Цэрліны ў “Дон Жуане”, Мюзэты ў “Багеме”, а партыю Разіны з “Севільскага цырульніка” падрыхтавала разам з выдатнай рускай спявачкай В.Барысавай. Пасля заканчэння кансерваторыі спявачка нядоўгі час працавала ў Музычным тэатры імя К.Станіслаўскага і У.Неміровіча-Данчанкі і атрымала запрашэнне ў Беларускі тэатр оперы і балета, дзе яе талент дасягнуў сапраўднага росквіту. Разам з вобразамі класічнага рэпертуару Ніжнікава стварыла на беларускай сцэне маляўнічую галерэю персанажаў нацыянальнай оперы. Гэта Марынка ў аднайменнай оперы Р.Пукста, Ірына ў “Калючай ружы” Ю.Семянякі, Марфачка ў оперы “Дзяўчына з Палесся”, Баба-Лапатуха ў оперы “Міхась Падгорны” (абедзве Я.Цікоцкага).

Акрамя працы ў тэатры, дзе спявачка стварыла звыш трыццаці вобразаў, Ніжнікава шмат часу і сіл прысвячала канцэртнай дзейнасці. Для яе гэта быў своеасаблівы тэатр аднаго акцёра. Праграма такога канцэрта была насычанай і разнастайнай. Гучалі арыі з опер, нязменным поспехам публікі карысталіся “Казкі венскага лесу” І.Штраўса, “Салавей” А.Аляб’ева, “Вальс Джульеты” Ш.Гуно, песні і рамансы беларускіх кампазітараў. Вялікую ўвагу ў сваёй творчасці Ніжнікава надавала народным творам. Падчас яе канцэртаў звычайна гучалі: “Зязюленька”, “Чабарок”, “Бульба”, “Полька-Янка” і іншыя песні.

У 1976 г. Ніжнікава развіталася з опернай сцэнай. Па яе словах, “жыццё каларатурнага сапрана ў оперным мастацтве вельмі кароткае. А партыі, напісаныя для гэтага голасу, прад’яўляюць строгія патрабаванні як да вакальнага, так і да сцэнічнага боку вобраза”*. Сёння на сцэнах тэатраў спяваюць вучні славутай артысткі. За сваю доўгую педагагічную дзейнасць у Беларускай акадэміі музыкі Тамара Мікалаеўна Ніжнікава выхавала шмат цудоўных артыстаў. Многія маладыя спевакі ўвесь час карыстаюцца яе парадамі і кансультацыямі: дзверы класа прафесара Ніжнікавай адчынены для ўсіх і сёння.

* Мастацтва. 2000. № 5. С. 9.