Храптовіч Адам, сын Іаахіма Ігнацыя Юзафа

Date of Birth: 19 ці 25 сакавіка 1768 Шчорсы, аг., Навагрудскі раён, Гродзенская вобласць

Date of death: 25.12.1844

Quick reference: асветнік, мецэнат, дзяржаўны дзеяч, удзельнік паўстання 1794 г., ганаровы член Віленскага ўніверсітэта

Name Options: Храбтовіч Адам

Names in other languages: Chreptowicz Adam (undetermined); Chreptowicz Adam (undetermined); Хрептович Адам (russian);

Адам Храптовіч нарадзіўся ў в. Шчорсы Навагрудскага павета (цяпер аграгарадок Навагрудскага раёна Гродзенскай вобласці) у сям’і канцлера Вялікага Княства Літоўскага (далей – ВКЛ) Іахіма Ігнацыя Юзафа Храптовіча. Адукацыю атрымаў у Віленскім універсітэце, пасля чаго шмат падарожнічаў па Еўропе. У далейшым А. Храптовіч з’яўляўся ротмістрам нацыянальнай кавалерыі войска ВКЛ, з 1790 г. у якасці пасла ад Навагрудскага павета ўдзельнічаў у працы Чатырохгадовага сойму 1788–1792. У час паўстання 1794 г. служыў ад’ютантам генерала войска Рэчы Паспалітай С. Макраноўскага.

Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай А. Храптовіч з’яўляўся візітатарам школ Віленскай навучальнай акругі, членам адміністрацыі Віленскага дэпартамента (1812), старшынёй Віленскай часовай губернскай выканаўчай камісіі (1813), Віленскага цэнтральнага камітэта для ваенных павіннасцей, узначальваў Віленскае дабрачыннае таварыства (1834–1836), з’яўляўся віцэ-прэзідэнтам Віленскага друкарскага таварыства.

У сваіх уладаннях Адам Храптовіч ажыццявіў шэраг прагрэсіўных гаспадарчых пераўтварэнняў. Ён адмяніў цялесныя пакаранні для прыгонных сялян, зменшыў чынш і іншыя сялянскія павіннасці, заснаваў “ашчадныя касы” для сялян, скараціў колькасць шынкоў і ўстанавіў над імі строгі нагляд, заснаваў парафіяльную школу ў Нягневічах (зараз аграгарадок у Навагрудскім раёне Гродзенскай вобласці) і інш. Пры сваім маёнтку ў Шчорсах А. Храптовіч арганізаваў буйную (у 1822 г. займалася 350 вучняў) пачатковую школу ўзаемнага навучання – так званую ланкастэрскую школу. У гэтай школе дзеці сялян разам з элементарнай адукацыяй набывалі некаторыя навыкі прадукцыйнай, рамеснай працы. Акрамя таго шляхтіц значна павялічыў (да 20 тыс. тамоў) бібліятэку свайго бацькі ў Шчорсах. У яе кнігазборы з’явіліся творы антычных аўтараў, французскай i італьянскай класічнай літаратуры, працы па гісторыі Польшчы, Беларусі, Літвы, рукапісы. Уладальнік бібліятэкі з ахвотай дазваляў карыстацца сваёй калекцыяй як віленскім прафесарам, так і маладым навукоўцам.

Памёр А. Храптовіч 25 снежня 1844 г., быў пахаваны ў мястэчку Вішнева Ашмянскага павета.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2018 г.