Князёўна Звеніслава належала да знакамітага роду Рагвалодавічаў. Яна была дачкой князя Барыса Усяславіча Полацкага і даводзілася ўнучкай Усяславу Брачыславічу (Чарадзею). З маленства Звеніслава навучалася грамаце, магла карыстацца багатай бібліятэкай Полацкага Сафійскага сабора.

Дакладна невядома, што падштурхнула Звеніславу да манастырскага жыцця. Пасля захопу кіеўскім князем Мсціславам Полацка яна разам з усёй княжацкай сям’ёй магла быць выслана ў Візантыю. Цяжкія ўмовы жыцця на чужыне маглі прывесці Звеніславу ў Спаскі манастыр пад апеку стрыечнай сястры Прадславы (Еўфрасінні Полацкай). Аднак даследчыкі не выключаюць верагоднасці таго, што Звеніслава ніколі не была ў Візантыі, таму што трапіла ў манастыр разам з малодшай сястрой Еўфрасінні Полацкай Гардзіславай і іх маці княгіняй Соф’яй.

Еўфрасіння Полацкая выбрала для Звеніславы духоўнае імя, блізкае па гучанню да свайго – Еўпраксія. Разумеючы ўсю цяжкасць і адказнасць клопатаў, якія ўсклала на сябе ігумення, сястра Еўпраксія з першых дзён уключылася ў жыццё манастыра: кіравала працай па перапісванні кніг для манастырскай бібліятэкі, вяла заняткі ў заснаванай Еўфрасінняй школе для полацкіх дзяўчат.

Еўпраксія была ў ліку тых, хто даваў грошы на ўзвядзенне славутага Спаса-Еўфрасіннеўскага храма. Дзякуючы яе ахвяраванням у манастырскую казну, царква была пабудавана ўсяго за трыдцать тыдняў.

З цягам часу сястра Еўпраксія стала даверанай асобай і намесніцай ігуменні. Разам з братам Еўфрасінні Давыдам Георгіевічам і манахам Міхаілам яна суправаджала Еўфрасінню Полацкую ў паломніцтва да Труны Гасподняй. Там Еўпраксія была з ігуменняй да апошняга яе ўздыху і разам з паплечнікамі ўзяла на сябе клопаты па яе пахаванні.

Даследчыкі дакладна не ведаюць, ці з’яўляецца сястра Еўпраксія аўтарам знакамітага “Жыція Еўфрасінні Полацкай”. На карысць версіі аб тым, што аўтарства належыць ёй, сведчыць тое, што прыведзеныя ў тэксце асаблівасці манастырскага жыцця і дзейнасці Еўфрасінні Полацкай маглі быць вядомымі чалавеку, які сам доўгі час жыў у Спаскім манастыры і добра ведаў ігуменню. Значнае месца ў “Жыціі” адводзіцца апісанню паломніцтва ў Іерусалім: сустрэчам Еўфрасінні, пакланенню святыням, наведванню Труны Гасподняй. У тэксце “Жыція” падрабязна апісаны апошнія дні святой Еўфрасінні, цяжкасці спадарожнікаў, з якімі яны сутыкнуліся пры наладжванні пахавання ігуменні. Гэта таксама сведчыць аб тым, што аўтар “Жыція” быў непасрэдным удзельнікам гэтага падарожжа.

Цікавыя высновы можна зрабіць, калі прааналізаваць кавалкі Полацкага летапісу, які існуе зараз у выглядзе ўрыўкау, уключаных у Кіеўскі летапіс. На думку некаторых даследчыкаў, ён быў распачаты Еўфрасінняй, якая напісала першыя старонкі, але потым адышла ад гэтай справы і даверыла летапісанне свайму даверанаму чалавеку. Часткі Полацкага летапісу, якія дайшлі да нашых дзён, па стылю вельмі падобныя да “Жыція”, на падставе чаго можна зрабіць выснову, што гэтыя творы былі напісаны адной рукой.

Вучоныя і сёння не ведаюць, як склаўся далейшы лёс Звеніславы-Еўпраксіі, і калі скончыўся яе жыццёвы шлях.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2020 г.