Сангушка Раман, сын Фёдара

Date of Birth: каля 1537

Date of death: 12.05.1571

Quick reference: дзяржаўны і ваенны дзеяч ВКЛ, польны гетман (1569–1571), удзельнік Інфлянцкай (Лівонскай) вайны 1558–1583 гг., бітвы на Уле 1564 г.

Name Options: Сангушка Раман Фёдаравіч

Names in other languages: Сангушко Роман (russian);

Раман Фёдаравіч Сангушка, прадстаўнік магутнага арыстакратычнага роду герба «Пагоня», нарадзіўся на Валыні. Бацька займаў пасады маршалка Валынскай зямлі, старосты брацлаўскага і вінніцкага. Маці паходзіла з роду Дэспатаў, гаспадароў Валахіі. Выхаванне Р. Сангушка атрымаў пры двары вялікага князя літоўскага і караля польскага Жыгімонта ІІ Аўгуста. Шмат часу ён прысвячаў вайсковай службе, на якой потым праславіўся.

Ваенную кар'еру Р. Сангушка пачаў у 1555 г., калі на чале свайго вайсковага атрада, набранага са шляхты з маёнткаў Сангушкаў, быў накіраваны ў Кіеў, дзе пад кіраўніцтвам гетмана М. Радзівіла Рудога рыхтаваў да абароны горад ад магчымага нападу маскоўскага войска цара Івана IV Грознага. У 1556 г. праходзіў службу пад камандаваннем князя К. Астрожскага (маршалка Валынскай зямлі). У студзені 1558 г. у складзе войска кіеўскага ваяводы Р. Хадкевіча ўдзельнічаў у абароне Падоліі ад крымскіх татараў. У 1564 г. Р. Сангушка вызначыўся ў бітве на р. Уле, перамога ў якой сарвала буйное наступленне рускага цара Івана IV Грознага. Ён быў арганізатарам абароны паўночна-ўсходніх зямель Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ) у Лівонскую вайну (1558–1583). У час знаходжання на Полаччыне ў 1567–1569 гг. атрымаў некалькі перамог над маскоўскімі войскамі. У жніўні 1568 г. кіраваў штурмам замка -крэпасці Улы (на р. Дзвіне), пабудаванага на востраве ў 1566 г. рускімі. Пасля яго ўзяцця Р. Сангушка адбудаваў крэпасць і пакінуў там гарнізон. Ён атрымаў падзяку ад князя літоўскага і караля польскага Жыгімонта ІІ Аўгуста і загад застацца ў Полацкім ваяводстве для абароны тэрыторыі. Узяцце Улы дазволіла палепшыць стратэгічнае становішча ВКЛ у Лівонскай вайне. Увесь наступны час Р. Сангушка заставаўся на паўночна-ўсходнім памежжы, умацоўваючы там замкі. У гэты час разгортваліся падзеі вялікага палітычнага значэння: ішло канчатковае аб’яднанне ВКЛ і Польшчы ў фэдэратыўную дзяржаву Рэч Паспалітую.

Будучы адным з самых уплывовых магнатаў княства Р. Сангушка заўсёды знаходзіўся ў эпіцэнтры палітычнай барацьбы. Ён з'яўляўся ваяводам брацлаўскім (з 1566), старостам жытомірскім (1557) і рэчыцкім (1568). У 1566–1569 гг. выконваў абавязкі польнага гетмана, з 1569 г. з'яўляўся польным гетманам. На падтрымку князя разлічвалі розныя групоўкі. Ён удзельнічаў у рабоце сеймаў, быў прыхільнікам узмацнення велікакняжацкай улады. 2 ліпеня 1569 г. падпісаў Люблінскую унію. Князь не пярэчыў перадачы ўкраінскіх зямель Польскай Кароне, спадзеючыся на яе падтрымку ў Лівонскай вайне.

Пасля Люблінскага сейма Р. Сангушка некалькі месяцаў знаходзіўся ў сваіх маёнтках на Валыні. У снежні 1569 г. зноў наведаў замкі ў Полацкім ваяводстве. У лютым 1570 г. атрымаў вестку аб смерці жонкі і вярнуўся на Валынь. Вясной 1571 г. ён знаходзіўся ў Варшаве і, калі вяртаўся назад, захварэў. Памёр Р. Сангушка 12 мая ў Ружане (на р. Нарве). Быў пахаваны паводле сямейнай традыцыі ў царкве святога Мікалая ў Мельцах на Валыні

Матэрыял падрыхтаваны ў 2017 г.