Ваенна-палітычнае аб'яднанне Барская канфедэрацыя было заснавана 29 лютага 1768 г. у г. Бар Падольскага ваяводства (зараз Вінніцкая вобласць, Украіна) па ініцыятыве камянецкага біскупа А. Красінскага і яго брата (ражанскага падкаморыя), варэцкага старасты Ю. Пуласкага і іншых магнатаў. Мэтай аб'яднання стала абарона незалежнасці Рэчы Паспалітай, правядзенне самастойнай знешняй і ўнутранай палітыкі. Канфедэраты выступілі з кансерватыўнай праграмай адмовы ад палітычных рэформ, якія праводзіў вялікі князь ВКЛ і кароль Польшчы Станіслаў Аўгуст Панятоўскі і яго аднадумцы, патрабавалі скасавання прынятага ў лютым 1768 г. закона аб ураўнаванні ў правах з католікамі шляхты праваслаўнага і лютэранскага веравызнання, захавання шляхецкіх вольнасцей і прывілеяў каталіцкай царквы. Яны дамагаліся спынення ваеннай інтэрвенцыі Расіі і ўмяшання яе ва ўнутраныя справы Рэчы Паспалітай. Патрыятычныя заклікі спрыялі шырокаму прытоку ў рады аб'яднання шляхты, мяшчан і сялян. У 1768 г. да Барскай канфедэрацыі далучылася частка шляхты Брэсцкага, Мсціслаўскага і Полацкага ваяводстваў, Браслаўскага, Ваўкавыскага, Аршанскага і Ашмянскага паветаў. Абвяшчэнне Барскай канфедэрацыі адразу справакавала антыфеадальныя выступленні. Масавай з'явай стала партызанская барацьба, якая ахапіла польскія, беларускія і літоўскія землі. У канцы сакавіка 1768 г. Станіслаў Аўгуст Панятоўскі звярнуўся да расійскай імператрыцы Кацярыны ІІ за дапамогай. Супраць канфедэратаў выступілі войскі пад кіраўніцтвам гетмана Ф. Браніцкага і расійскіх генералаў П. Апраксіна і П. Крачэтнікава, якія 20 чэрвеня 1768 г. узялі гарады Бар, потым Львоў і Кракаў. У той жа час было падаўлена выступленне ўкраінскіх сялян (Калііўшчына). Яго адгалоскі праявіліся ў Шаўліскім паўстанні 1769 г., руху гайдамакаў у Мазырскім і Рэчыцкім паветах (1768–1769). Восенню 1769 г. была створана Галоўная рада Барскай канфедэрацыі («Генеральнасць») з рэзідэнцыяй у г. Прэшаў (Славакія). Дзейнасць канфедэратаў на тэрыторыі Беларусі і Літвы каардынавалі яе члены – маршалак аб'яднання М. Пац і камандуючы войскамі Ю. Сапега. У чэрвені 1770 г. партызанскі атрад Ш. Касакоўскага перайшоў з Літвы ў Беларусь, дзе папоўніўся дробнай шляхтай, сялянамі і інш. Дзейнічаў у раёне Мядзела, Радашковіч і Мінска (быў разбіты пад Навагрудкам). Канфедэратам дапамагалі замежныя дзяржавы, у інтарэсах якіх было аслабленне ўплыву Расіі на Рэч Паспалітую. У Аўстрыі рыхтавалі атрады паўстанцаў, Францыя пасылала грошы і ваенных інструктараў, Турцыя абвясціла вайну Расіі. У 1771 г. рух канфедэратаў узмацніўся невялікім войскам гетмана літоўскага М.К. Агінскага. 12 верасня 1771 г. яно было разбіта арміяй А.В. Суворава пад в. Сталовічы (каля Баранавіч). Пасля гэтага барацьба пайшла на спад. Апошнія арганізаваныя атрады канфедэратаў былі разгромлены пад Кракавам 23 красавіка і Лянцкаронай 18 мая 1772 г. У гэты ж час Галоўная рада Барскай канфедэрацыі спыніла сваю дзейнасць. Усяго ў Рэчы Паспалітай вызваленчы рух аб'яднаў каля 20 тыс. чалавек, многія яго ўдзельнікі былі сасланы на катаргу ў Сібір. Барская канфедэрацыя стварыла абстаноўку грамадзянскай вайны, якую манархі Аўстрыі, Прусіі і Расіі выкарысталі для правядзення першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 г.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2018 г.