Дата рождения:
06.07.1900 Шацк, в., Пухавіцкі раён, Мінская вобласць
Дата смерти:
09.10.1968
Краткая справка:
вучоны ў галіне глебазнаўства і аграхіміі, акадэмік НАН Беларусі і Акадэміі сельскагаспадарчых навук Беларусі (1957–1961), заслужаны дзеяч навукі Беларусі, кавалер ордэнаў Леніна, "Знак Пашаны"
Имена на других языках:
Лупинович Иван Степанович (русский);
4509 символов
Справка
Адным з буйнейшых вучоных, які ўнёс значны ўклад у развіццё айчыннай аграрнай навукі, быў акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Іван Сцяпанавіч Лупіновіч.
Нарадзіўся ён у мястэчку Шацк Ігуменскага павета Мінскай губерні (цяпер аграгарадок у Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці) у сялянскай сям’і. Пасля заканчэння народнага вучылішча ў 1914 г. паступіў у Маладзечанскую настаўніцкую семінарыю. У 1918–1920 гг. вучыўся ў Мінскім політэхнічным вучылішчы. У далейшым адукацыю працягваў на глебава-агранамічным аддзяленні Беларускага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі ў Мінску (з 1925 г. у Горках – Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія імя Кастрычніцкай рэвалюцыі). Ужо ў час вучобы працаваў на кафедры глебазнаўства, прымаў удзел у экспедыцыях па вывучэнні глеб Беларусі, надрукаваў свой першы навуковы артыкул «Условия добычи извести и ее значение для известкования почв БССР».
Пасля заканчэння навучання некаторы час працаваў аграхімікам на Беларускай доследнай агранамічнай станцыі. У 1926 г. быў пераведзены ў Маскву. Удзельнічаў у працы Вяцкай глебава-батанічнай экспедыцыі Маскоўскага глебавага інстытута, выкладаў глебазнаўства ў Маскоўскім гідрамеліярацыйным інстытуце (1926–1934), кіраваў экспедыцыяй Заходняй вобласці Усесаюзнага навукова-даследчага інстытута ўгнаенняў і аграглебазнаўства УАСГНІЛ (1930–1934). У гэты перыяд займаўся складаннем глебавых карт, надрукаваў некалькі навуковых прац, прысвечаных пытанням распаўсюджвання і ўгнаення глеб Вяцкай губерні і Заходняй вобласці.
У 1934–1938 гг. І. С. Лупіновіч узначальваў кафедру агульнага земляробства Беларускага сельскагаспадарчага інстытута ў Горках. Педагагічную працу вучоны паспяхова спалучаў з навукова-даследчай работай: кіраваў даследаваннямі пытанняў акультурвання глеб і ўнясення ўгнаенняў, распрацоўваў новыя агратэхнічныя прыёмы вырошчвання сельскагаспадарчых культур. З 1938 г. працаваў у Савеце па вывучэнні прадукцыйных сіл Акадэміі навук СССР, дзе кіраваў правядзеннем прыродна-гістарычнага раяніравання краіны. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны вучоны даследаваў пытанні арганізацыі сельскагаспадарчай вытворчасці ў Сярэдняй Азіі і Паволжы. Працягваў сістэматызаваць даследаванні па комплексным раяніраванні тэрыторыі СССР, вынікам чаго стала напісанне і абарона ў 1943 г. дысертацыі на званне доктара сельскагаспадарчых навук на тэму «Естественно-историческое районирование СССР».
З 1947 г. жыццё і дзейнасць І. С. Лупіновіча звязаны з Беларуссю. Вучоны быў выбраны віцэ-прэзідэнтам Акадэміі навук БССР (у 1951–1952 гг. выконваў абавязкі яе прэзідэнта), з’яўляўся навуковым кіраўніком лабараторыі фізікі і біяхіміі тарфяна-балотных глеб Інстытута меліярацыі і воднай гаспадаркі (1947–1957), прэзідэнтам Акадэміі сельскагаспадарчых навук БССР (1957–1961), займаў шэраг дзяржаўных пасад. Быў заснавальнікам і першым старшынёй Беларускага геаграфічнага таварыства (1954–1957), старшынёй Беларускага рэспубліканскага таварыства аховы прыроды (1963). У 1948–1960 гг. І. С. Лупіновіч узначальваў кафедру глебазнаўства Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, чытаў лекцыі па глебазнаўстве, асновах аграноміі, фізіка-геаграфічным раяніраванні, асновах меліярацыі. У 1962 г. пры кафедры стварыў навукова-даследчую лабараторыю глебавай біягеахіміі, дзе займаліся вызначэннем колькасці і відаў асноўных мікраэлементаў у глебах, глебава-грунтавых водах і раслінах Беларусі, даследаваннем глеб меліярацыйнага фонду, фарміраваннем тэарэтычных асноў меліярацыі.
Вучоны падрыхтаваў 7 дактароў навук і больш за 50 кандыдатаў навук. Апублікаваў звыш 120 навуковых прац, у тым ліку 3 манаграфіі. Сярод іх – «Торфяно-болотные почвы БССР и их плодородие» (у суаўтарстве, 1952), «Преобразование природы Полесской низменности» (у суаўтарстве, 1953), «По белорусскому Полесью: географические очерки» (у суаўтарстве, 1958), «Изменение физико-биохимических свойств торфяно-болотных почв под влиянием мелиорации и сельскохозяйственного использования» (1969), «Микроэлементы в почвах БССР и эффективность микроудобрений» (у суаўтарстве, 1970) і інш.
У 1951 г. за шматгадовую навуковую і педагагічную працу І. С. Лупіновічу прысвоена ганаровае званне заслужанага дзеяча навукі БССР. Ён быў узнагароджаны ордэнамі Чырвонай Зоркі (1945), Працоўнага Чырвонага Сцяга (1949, 1960), Леніна (1951), «Знак Пашаны» (1955), медалямі. Імя вучонага прысвоена Беларускай сельскагаспадарчай бібліятэцы НАН Беларусі (1970). На будынку Інстытута глебазнаўства і аграхіміі НАН Беларусі ў яго гонар устаноўлена мемарыяльная дошка.