Азарыцкі мемарыяльны комплекс

Дата начала: 1965 Азарычы, г. п., Калінкавіцкі раён, Гомельская вобласць

Краткая справка: прысвечаны памяці вязняў Азарыцкіх лагераў смерці

Названия на других языках: Мемориальный комплекс узникам Озаричских лагерей смерти (русский); Мемориальный комплекс узникам Озаричского лагеря смерти (русский); Мемориальный комплекс, посвященный узникам Озаричских лагерей смерти (русский); Озаричский мемориальный комплекс (русский);

Азарыцкія лагеры смерці ў Вялікую Айчынную вайну былі створаны нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў пачатку сакавіка 1944 г. у былым Даманавіцкім раёне каля г. п. Азарычы, вёсак Дзерць і Падасіннік. Пад выглядам эвакуацыі сюды было прывезена звыш 50 тыс. непрацаздольных савецкіх грамадзян: старых, жанчын і дзяцей. Усе лагеры размяшчаліся пад адкрытым небам, паблізу ад балота, на пляцоўках, абгароджаных калючым дротам. Вакол іх былі міннае поле і вышкі з узброенай аховай. Зняволеным забаранялі раскладаць кастры, рабіць зямлянкі, іх марылі голадам. З усіх канцлагераў, створаных нямецка-фашысцкімі захопнікамі, канцлагер “Азарычы” займае асобнае месца: у ім нацысты прымянілі бактэрыялагічную зброю. Каб распаўсюдзіць эпідэмію сярод наступаючых часцей Чырвонай Арміі, гітлераўцы заражалі вязняў тыфам і іншымі інфекцыйнымі хваробамі. Гітлераўцы ўчынялі масавыя расстрэлы і павешанні, атручвалі людзей і спальвалі жывымі. Сотні зняволеных штодзённа паміралі. Да дня вызвалення (18–19 сакавіка 1944 г.) у жывых засталіся 33 480 чалавек.

У 1965 г. на ўшанаванне памяці вязняў Азарыцкага лагера смерці на месцы лагера каля г. п. Азарычы ўзведены Азарыцкі мемарыяльны комплекс (скульптар У. Чумак). Ён знаходзіцца ў 4 км ад г. п. Азарычы каля шашы Азарычы – Акцябрскі (Калінкавіцкі раён Гомельскай вобласці). У цэнтры архітэктурна-скульптурнай кампазіцыі мемарыяла – чатырохгранны абеліск на кубічным пастаменце. З абодвух бакоў ад яго плоскія бетонныя стэлы з мемарыяльнымі дошкамі, арачнымі нішамі, выявамі салдата і жанчыны, партызана і дзяўчынкі. Пастаменты стэл дэкарыраваны паясамі гірляндаў. У 1991 г. мемарыяльны комплекс быў рэканструяваны.

29 чэрвеня 2004 г. у г. п. Азарычы быў адкрыты Музей памяці ахвяр Азарыцкага лагера смерці. Ідэя стварэння музея належала былым вязням канцлагера. Штогод 19 сакавіка (у дзень вызвалення зняволеных) былыя вязні і шматлікія прадстаўнікі грамадскасці збіраюцца на тэрыторыі мемарыяльнага комплексу, наведваюць музей, свята ўшаноўваюць памяць усіх загінуўшых ад холаду, голаду і хвароб у фашысцкіх канцлагерах.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2015 г.