У пачатку ХІХ ст. Міхал Казімір Агінскі, граф, сенатар і тайны саветнік, кавалер ордэнаў святога Уладзіміра і Аляксандра Неўскага, імкнуўся знайсці спосаб шляхам рэформ аднавіць Вялікае Княства Літоўскае (ВКЛ). У час сустрэч з імператарам Аляксандрам І у Санкт-Пецярбургу, Вільні, Віцебску і Магілёве граф агучваў свае меркаванні аб магчымасці ўсталявання ў межах Расійскай імперыі літоўскай аўтаноміі. Агінскаму ўдалося пераканаць Аляксандра I у неабходнасці лібералізацыі палітыкі ў заходніх губернях імперыі. У маі 1811 г. група выдатных дзяржаўных дзеячаў, у якую ўваходзілі М.К. Агінскі, Ф.К. Любецкі, Т. Ваўжэцкі і інш., падрыхтавала памятную запіску, у якой выкладаліся асноўныя палажэнні плана, згодна з якім меркавалася стварыць з Гродзенскай, Віленскай, Мінскай, Віцебскай, Магілёўскай, Кіеўскай, Падольскай і Валынскай губерняў, Беластоцкай вобласці і Тарнопальскай акругі асобную правінцыю пад назвай ВКЛ. Меркавалася, што гэта тэрыторыя з галоўным горадам Вільняй будзе падпарадкоўвацца імператарскау намесніку. Для кіравання ВКЛ неабходна было стварыць у Санкт-Пецярбургу Літоўскую канцылярыю на чале з міністрам статс-сакратаром, а ў Вільні – Адміністрацыйную раду. Міхал Казімір Агінскі прапанаваў прызнаць Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 г. асноўным грамадзянскім законам ВКЛ, аб’явіць польскую мову мовай справаводства, стварыць Вярхоўны Трыбунал – вышэйшую судовую інстанцыю па крымінальных і грамадзянскіх справах. Згодна з планам Агінскага, дзяржаўныя пасады ў ВКЛ маглі займаць толькі ўраджэнцы гэтага краю. Быў прадугледжаны спецыяльны рахунак дзяржаўнага бюджэту ВКЛ, на які б вылучаліся сродкі на народную адукацыю.

У канцы 1811 – пачатку 1812 г. палажэнні плана былі больш падрабязна распрацаваны ў праекце канстытуцыі ВКЛ, у якой прадугледжваліся стварэнне двухпалатнага сейма і паступовая ліквідацыя прыгоннай залежнасці сялян на працягу 10 гадоў. Адначасова па даручэнні імператара Аляксандра І графам М.К. Агінскім праводзілася работа па планаванні арганізацыі ў складзе ўзброеных сіл Расійскай імперыі асобнага літоўскага войска. У гісторыю Беларусі праект утварэння Вялікага Княства Літоўскага ўвайшоў пад назвай “Агінскага план 1811”. Аляксандр I адхіліў праект пад націскам кансерватыўных колаў, якія ўбачылі ў адраджэнні ВКЛ пагрозу тэрытарыяльнай цэласнасці Расійскай імперыі. Аднак з канца 1811 г. быў прыняты шэраг законаў, якія садзейнічалі прымірэнню ўрада і мясцовай шляхты напярэдадні Айчыннай вайны 1812 г. Аднаўленне беларуска-літоўскай дзяржаўнасці засталося няздзейсненай справай жыцця Міхала Казіміра Агінскага.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2015 г.