Батанічны сад Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі
Дата начала:
1847 Горкі, г., Магілёўская вобласць
Краткая справка:
адна са старэйшых устаноў такога тыпу ў Беларусі
Варианты названия:
Батанічны сад УА "Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія"; Батанічны сад Установы адукацыі "Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія"
Названия на других языках:
Ботаническсий сад Белорусской государственной сельскохозяйственной академии (русский); Ботаническсий сад УО "Белорусская государственная сельскохозяйственная академия" (русский);
Предыдущие названия:
Батанічны сад Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі
4000 символов
Справка
Пачатак стварэнню батанічнага сада ў мястэчку Горкі Магілёўскай губерні (цяпер горад у Магілёўскай вобласці) быў пакладзены пасля адкрыцця Горы-Горыцкай земляробчай школы (1840). Яго меркавалася выкарыстоўваць у якасці навукова-даследчай лабараторыі для правядзення практычных заняткаў навучэнцаў па батаніцы, лесаводстве, садаводстве. Першапачаткова праводзіліся падрыхтоўчыя работы па асушэнні тэрыторыі, рэарганізацыі кветніка і пераўтварэнні ў зімовыя сады аранжарэй былога маёнтка графа Л. Ф. Салагуба. У 1847 г. пад кіраўніцтвам прафесара батанікі Э. Ф. Рэга на базе дрэвавага гадавальніка пачалося фарміраванне галоўнай састаўной часткі – дэндрарыя.
Горацкі “дрэвавы пітомнік” ствараўся па праекце італьянскага мастака і архітэктара. Дж. Кампаніёні на плошчы каля 90 дзесяцін. У яго склад была ўключана дуброва на беразе р. Капылкі, да якой у якасці запаведнай тэрыторыі прымыкаў лясны масіў плошчай каля 150 га. Цэнтральная частка дэндрарыя планавалася ў рэгулярным стылі з характэрным круглым партэрам, ад якога разыходзіліся радыяльныя і кальцавыя алеі. Быў ужыты класічны прынцып чаргавання закрытых і адкрытых участкаў, умела выкарыстаны асаблівасці рэльефу мясцовасці і дэкаратыўная каштоўнасць раслін. У выніку да 1863 г. тут было 12 унікальных паркавых ландшафтаў, у якіх прадстаўлена каля 900 відаў дрэвава-куставых раслін, як мясцовых, так і з Далёкага Усходу, Сібіры, Сярэдняй Азіі, Еўропы, Паўночнай Амерыкі. Меліся калекцыі акацый, каштанаў, арэхаў, бэзу, рабін, яблынь, груш, сліў, піхт, кедраў, хвой і інш. Адначасова была сабрана адзіная ў Расійскай імперыі калекцыя, якая ўключала больш за 800 відаў і сартоў сельскагаспадарчых культур (пшаніца, жыта, авёс, гарох і інш.). Навуковымі супрацоўнікамі складзены вялікі батанічны гербарый мясцовых раслін, вяліся буйнамаштабныя навуковыя работы па вывучэнні эколага-біялагічных уласцівасцей раслін, іх інтрадукцыі, уплыву кліматычных умоў на працэсы натуральнага аднаўлення і і інш.
У 1863 г. Горы-Горацкі земляробчы інстытут быў закрыты, а яго батанічны сад паступова прыходзіў у заняпад. Значна пацярпеў ён і ў гады Першай сусветнай вайны, калі было страчана шмат экзатычных раслін і вырублены лясны масіў, які прымыкаў да яго. Аднаўленне пачалося пасля адкрыцця Горы-Горацкага земляробчага інстытута (1919). Была праведзена інвентарызацыя (1921), якая паказала, што ў дэндрарыі захаваўся толькі 91 від дрэвавых раслін, пры кафедры лесаводства закладзены дрэвавы гадавальнік (1926). Напярэдадні Другой сусветнай вайны ў батанічным садзе налічвалася ўжо каля 300 відаў дрэвавых і амаль 400 відаў травяністых, створана калекцыя дэкаратыўна-кветкавых раслін. Сярод рэдкіх меліся гінкга двухлопасцевы, арэх мядзведжы, аксаміт амурскі, хвоі веймутава і крымская, туя заходняя і інш. У вайну большая частка калекцыі была знішчана.
У пасляваенныя гады пачалася закладка невялікіх дрэвавых гадавальнікаў. У 1963 г. адноўлены дэндрарый быў аб’яўлены батанічным помнікам прыроды рэспубліканскага значэння. У 1978 г. пачалася глабальная рэканструкцыя: праведзена ландшафтнае добраўпарадкаванне, папоўнены калекцыйныя фонды з захаваннем першапачатковага прынцыпу размяшчэння экзотаў на фоне мясцовых відаў, інтрадукавана 179 відаў дрэвавых раслін, створаны шэраг новых батанічных кампазіцый, уведзены ў эксплуатацыю аранжарэйна-цяплічны комплекс і інш.
У цяперашні час батанічны сад з’яўляецца навучальна-дапаможнай базай для падрыхтоўкі спецыялістаў сельскай гаспадаркі, правядзення навуковых даследаванняў і культурна-асветнай работы ў галіне прыродазнаўства і аховы прыроды. Тут вядзецца праца па інтрадукцыі новых відаў раслін, функцыянуюць аддзелы травяністых, трапічных і субтрапічных раслін, інтрадукцыі, кветкаводства і садова-паркавага будаўніцтва. Калекцыя батанічнага сада налічвае каля 1,5 тыс. відаў раслін, сярод якіх маюцца рэдкія і тыя, што знікаюць. На яго тэрыторыі гняздуюцца больш за 50 відаў птушак. У 2009 г. батанічны сад акадэміі ўключаны ў Савет батанічных садоў Беларусі і Расіі.