Віцебская школа-майстэрня Ю. Пэна стала адметнай з'явай у культурным жыцці краіны канца ХIХ – пачатку ХХ ст. Яна ўнесла значны ўклад не толькі ў развіццё нацыянальнага выяўленчага мастацтва, але і ў гісторыю рускага авангарда, яўрэйскага мастацтва, а таксама сусветнага мастацкага працэсу. Многія выпускнікі сталі вядомымі не толькі на радзіме, але і далёка за яе межамі.

Да адкрыцця майстэрні Юдаля Пэна на тэрыторыі сучаснай Беларусі не існавала ні адной мастацкай школы. Беларусы і літоўцы маглі атрымліваць базавыя мастацкія навыкі ў студыях малявання ў Вільні, Варшаве і Кіеве, а таксама Маскоўскім вучылішчы жывапісу. З гісторыі школы Ю. Пэна вядома вельмі мала. Таленавіты партрэтыст, які ў 1885 г. скончыў Імператарскую Акадэмію мастацтваў у Санкт-Пецярбургу, пераехаў у Віцебск у 1891 г. З 1897 па 1923 г. горад уваходзіў у склад РСФСР, быў сапраўдным эканамічным і культурным цэнтрам. Дзякуючы падтрымцы віцэ-губернатара У. А. Левашова мастак атрымаў дазвол мясцовай улады на адкрыццё прыватнай студыі малявання. Датай яе заснавання лічыцца 19 лістапада 1897 г., пра што сведчыць архіўны дакумент 1904 г., састаўлены згодна з вопісам усіх школ і мастацкіх таварыстваў правінцыі. Размясцілася яна ў адным з пакояў кватэры Ю. Пэна. У майстэрні было шмат жывапісных работ педагога, эцюдаў і эскізаў. Ён не любіў прадаваць свае палотны, захоўваў іх, каб потым перадаць у дар гораду. Студыя была створана для таленавітых правінцыяльных мастакоў, якія з-за беднасці і адсутнасці належнай падрыхтоўкі не мелі магчымасці адразу атрымліваць вышэйшую адукацыю. У школе вучылася ад 10 да 25 чалавек тэрмінам ад 1 да 6 месяцаў. Юдаль Пэн прытрымліваўся індывідуальнага падыходу да адукацыі, улічваў схільнасці і здольнасці кожнага навучэнца. У праграму заняткаў уваходзілі маляванне з натуры, маляванне геаметрычных прадметаў, арнаментаў і гіпсавых фігур, работа на пленэры. Пасля невялікага ўводнага курса ён прадастаўляў навучэнцам поўную свабоду ў выбары мастацкага напрамку. Дзейнасць студыі не абмяжоўвалася аднымі заняткамі. У 1907, 1914 гг. адбыліся выстаўкі работ Ю. Пэна і яго вучняў (Л. Шульмана, К. Каля, А. Пфефермана). Таксама школа падтрымлівала сувязі з мастацкім асяроддзем Расіі. У майстэрні Ю. Пэна вучыліся такія знакамітыя мастакі, як М. Шагал, В. Цадкін, З. Азгур, Я. Мінін, С. Юдовін, Л. Лісіцкі і інш. Школа праіснавала да 1918 г. У 1919 г. М. Шагал адкрыў Віцебскае народнае мастацкае вучылішча, куды запрасіў свайго настаўніка кіраваць майстэрняй жывапісу.

Многія з мастакоў, якія скончылі школу Ю. Пэна, з хваляваннем пісалі пра гэты час, свайго настаўніка, які навучыў асновам жывапісу. Некаторым педагог назаўсёды застаўся сябрам.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2018 г.