Іван Пятровіч Шамякін – прызнаны майстар слова, класік беларускай літаратуры – нарадзіўся ў в. Карма Гомельскага павета Магілёўскай губерні (цяпер Добрушскі раён Гомельскай вобласці) у сям’і лесніка. Пасля заканчэння сямі класаў Макаўскай школы паступіў у Гомельскі тэхнікум будаўнічых матэрыялаў. У час вучобы актыўна ўдзельнічаў у пасяджэннях літаб’яднання пры газеце «Гомельская праўда». У 1940 г. быў накіраваны на працу ў Беласток. Праз некаторы час І. Шамякіна прызвалі ў Чырвоную Армію. Служыў у зенітна-артылерыйскай часці пад Мурманскам. З самага пачатку Вялікай Айчыннай вайны знаходзіўся ў дзеючай арміі. Удзельнічаў у баях пад Мурманскам, Кандалакшай, Петразаводскам, у вызваленні Польшчы. У афіцэрскім званні закончыў вайну на Одэры. Пасля дэмабілізацыі настаўнічаў у в. Пракопаўка Церахоўскага раёна. У 1946 г. паступіў на завочнае аддзяленне Гомельскага педагагічнага інстытута імя В. Чкалава. У 1950 г. скончыў Рэспубліканскую партыйную школу пры ЦК КП(б)Б і ў хуткім часе пераехаў у Мінск. Быў прызначаны старшым рэдактарам Беларускага дзяржаўнага выдавецтва, працаваў галоўным рэдактарам альманаха «Советская Отчизна». Шмат гадоў І. Шамякін знаходзіўся на кіруючых пасадах у Саюзе пісьменнікаў Беларусі (1954–1980). У 1980–1992 гг. з’яўляўся галоўным рэдактарам выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі». Ён выбіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР, узначальваў Вярхоўны Савет БССР (1971–1985). У 1963 г. уваходзіў у склад беларускай дэлегацыі на XVIII сесіі Генеральнай Асамблеі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый.

Мастацкія творы І. Шамякін пачаў пісаць у тэхнікуме. Першае апавяданне «У снежнай пустыні» (1944), якім адзначаны пачатак творчай дзейнасці празаіка, прысвечана падзеям Вялікай Айчыннай вайны. Наступны твор – аповесць «Помста» (1945) – адлюстроўвае ўсенародную барацьбу супраць фашысцкіх захопнікаў. Гуманістычнае асэнсаванне вайны як усенароднай трагедыі знайшло ўвасабленне ў першым рамане «Глыбокая плынь» (1947–1948). Самым маштабным у беларускай літаратуры творам аб вайне стала пенталогія «Трывожнае шчасце» (1957–1965), дзе лёс герояў асацыіруецца з лёсам усяго пакалення, якое прайшло праз цяжкія выпрабаванні вайны, змагаючыся з ворагам на франтах і ў партызанскіх атрадах, у цяжкіх пасляваенных умовах аднаўлення народнай гаспадаркі. Тэма вайны працягваецца таксама ў аповесцях «Шлюбная ноч» (1975), «Гандлярка і паэт» (1976), рамане «Зеніт» (1987). У гэтых творах пісьменнік паказвае, чым стала вайна для жанчын, якія выпрабаванні выпалі на іх долю. На працягу шматлікіх дзесяцігоддзяў, пачынаючы з раманаў «У добры час» (1953) і «Крыніцы» (1956), І. Шамякін уздымаў найважнейшыя сацыяльныя і маральна-этычныя праблемы, актуальныя пытанні, якія хвалявалі грамадства. Яго творы прасякнуты пафасам сцвярджэння маральных каштоўнасцей. У іх гарманічна спалучаюцца дынамічнае развіццё сюжэта, філасофскі аналіз жыццёвых праблем і глыбокае пранікненне ў псіхалогію чалавека. Раманы пісьменніка «Сэрца на далоні» (1963), «Снежныя зімы» (1968), «Атланты і карыятыды» (1974), «Вазьму твой боль» (1978) і іншыя творы ўвайшлі ў залаты фонд беларускай літаратуры. Падзеі 1990-х гг. выклікалі ў празаіка трывожныя пачуцці, што знайшло адлюстраванне ў аповесцях «Ахвяры» (1990), «Падзенне» і «Сатанінскі тур» (1995), «Палеская мадонна» (1998), рамане «Злая зорка» (1991) і інш. У шэраг твораў, напісаных на актуальныя тэмы, уваходзіць і гістарычны раман «Вялікая княгіня» (1996), дзе ўзнімаецца праблема вяртання да Бога, выказваюцца ідэі праваслаўя і славянафільства. У 1999 г. выйшла з друку аповесць «Слаўся, Марыя!», прысвечаная жонцы пісьменніка. Іван Шамякін з’яўляецца таксама аўтарам п’ес, якія вызначаюцца шырокім падзейна-тэматычным і ідэйна-пафасным дыяпазонам. Сярод іх – «Не верце цішыні» (пастаўлена ў 1958 г.), «Экзамен на восень» (пастаўлена ў 1974 г.), «Залаты медаль» (пастаўлена ў 1980 г.) і інш. Літаратурна-крытычныя артыкулы, выступленні, успаміны, партрэты знаёмых і сваякоў змешчаны ў кнігах «Размова з чытачом» (1973), «Карэнні і галіны» (1986), у дзённікавых запісах «Начныя ўспаміны» (2002) і інш. Літаратурная дзейнасць пісьменніка атрымала прызнанне не толькі ў Беларусі, але і далёка за межамі нашай краіны. Многія яго творы перакладзены на розныя мовы свету. Па некаторых з іх зняты кінафільмы, пастаўлены тэатральныя спектаклі.

Іван Шамякін – народны пісьменнік Беларусі (1972), Герой Сацыялістычнай Працы (1981), акадэмік НАН Беларусі (1994). Ён узнагароджаны шматлікімі ордэнамі і медалямі. З’яўляецца лаўрэатам Дзяржаўнай прэміі СССР (1951), Літаратурнай прэміі імя Я. Коласа (1959), Дзяржаўнай прэміі БССР імя Я. Коласа (1968), Літаратурнай прэміі Міністэрства абароны СССР (1978), Дзяржаўнай прэміі БССР у галіне тэатральнага мастацтва, кінематаграфіі, радыё і тэлебачання (1982), Прэміі Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі (2002). Імем пісьменніка названа адна з вуліц Мінска і Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2020 г.