Дата нараджэння:
18.12.1800 Крывічы, г. п., Мядзельскі раён, Мінская вобласць
Дата смерці:
04.03.1881
Кароткая даведка:
географ, геадэзіст, тапограф, ваенны дзеяч, генерал-лейтэнант, ганаровы член Рускага геаграфічнага таварыства, кавалер ордэна Святога Георгія 4 ступені
Варыянты імя:
Ходзька Юзаф; Ходзька Юзэф; Ходзька Язэп
Імёны на іншых мовах:
Chodźko Józef (польская); Ходзько Иосиф Иванович (руская); Ходзько Осип Иванович (руская);
3267 сімвалаў
Даведка
Сярод выдатных вучоных, якія ўнеслі значны ўклад у геаграфічнае асваенне Зямлі, адметнае месца займае ваенны геадэзіст і падарожнік, генерал-лейтэнант Іосіф Іванавіч Ходзька.
Нарадзіўся ён у шляхецкай сям’і ў мястэчку Крывічы Вілейскага павета Мінскай губерні (цяпер гарадскі пасёлак у Мядзельскім раёне Мінскай вобласці). Атрымаў добрую хатнюю адукацыю, затым вучыўся ў Віленскай універсітэцкай гімназіі, дзе захапіўся дакладнымі навукамі. У 1816 г. паступіў на фізіка-матэматычны факультэт Віленскага ўніверсітэта. Пад кіраўніцтвам прафесара П. Славінскага больш паглыблена вывучаў астраномію і геадэзію. Пасля заканчэння навучання (1821) І. І. Ходзька некаторы час працаваў ад’юнктам астранамічнай абсерваторыі пры ўніверсітэце. У 1822 г. па рэкамендацыі прафесара Я. Снядэцкага быў залічаны ў Корпус ваенных тапографаў. Пад кіраўніцтвам генерала К.І. Тэнера праводзіў тапаграфічныя і трыянгуляцыйныя работы на захадзе Латвіі, у Літве, Гродзенскай і Мінскай губернях, займаўся градуснымі вымярэннямі мерыдыяна базавай дугі Струвэ (1824–1828).
У 1831 г. у якасці штабнога афіцэра І.І. Ходзька накіраваны на Балканы. Праводзіў разнастайныя астранома-геадэзічныя, тапаграфічныя і бараметрычныя работы на тэрыторыі сучаснай Румыніі і на Басфоры. Па выніках даследаванняў зрабіў ваенна-статыстычнае апісанне княстваў Малдавіі і Валахіі, якое было прадстаўлена імператару Мікалаю І. З 1839 г. тапограф служыў на Каўказе. Займаўся складаннем карт гэтага рэгіёна, праводзіў астранамічныя назіранні. У 1845 г. яму быў даручаны праект па трыянгуляцыі Закаўказзя. На працягу некалькіх гадоў у складаных умовах высокагор’я займаўся стварэннем сеткі геадэзічных пунктаў на мясцовасці для правядзення тапагеадэзічнай здымкі. У 1850 г. ажыццявіў узыходжанне на Арарат і ўпершыню правёў геадэзічныя работы на такой значнай вышыні. За перыяд Закаўказскай трыянгуляцыі даследчыкам было дадзена дасканала выверанае азначэнне 1386 пунктам па іх геаграфічным становішчы і вышыні над узроўнем мора, складзена першая карта гэтага рэгіёна з вызначэннем усіх вяршынь, горных перавалаў і леднікоў.
У час Крымскай вайны 1853–1856 гг. І.І. Ходзька прызначаны ў геадэзічны аддзел рускай арміі ў Турцыі, праводзіў тапаграфічныя работы ў раёне Карса і Эрзерума. Складзеныя карты дазволілі планаваць ваенныя аперацыі на тэрыторыі гэтага рэгіёна больш эфектыўна. З 1858 г. І.І. Ходзька ўзначальваў ваенна-тапаграфічны аддзел Галоўнага штаба Каўказскай арміі. Пад яго кіраўніцтвам у 1860–1865 гг. праводзіліся трыянгуляцыйныя работы на Паўночным Каўказе. У 1864 г. ім падрыхтавана фундаментальная навуковая праца «Общий взгляд на орографию Кавказа», якая стала першым геаграфічным апісаннем гэтага рэгіёна і была высока ацэнена сусветнай навукай.
Пасля выхаду ў адстаўку (1867) жыў у Тыфлісе, дзе працягваў займацца даследчыцкай дзейнасцю: супрацоўнічаў з Каўказскім аддзелам Імператарскага Рускага геаграфічнага таварыства, вывучаў леднікі гары Казбек (1874), удзельнічаў у Міжнародным геаграфічным кангрэсе (1875). У 1869 г. вучоны ўзнагароджаны вялікім залатым Канстанцінаўскім медалём. Ён атрымаў таксама пяць расійскіх ордэнаў, з іх ў 1848 г. – ордэн Святога Георгія 4-й ступені. У Крывіцкім Андрэеўскім касцёле ў гонар І.І. Ходзькі ўсталявана памятная дошка.