У гісторыю беларускай музычнай культуры трывала ўпісана імя Яўгена Карлавіча Цікоцкага, без творчасці якога нельга ўявіць сабе шляхі развіцця кампазітарскага мастацтва рэспублікі.

Нарадзіўся ён у Санкт-Пецярбургу ў сям’і контр-адмірала. У доме Цікоцкіх часта збіраліся аматары-музыканты на музычныя вечары, дзе гучалі творы рускіх кампазітараў. У шасцігадовым узросце Яўген спрабаваў падбіраць на слых на раялі знаёмыя мелодыі. У падлеткавым узросце браў урокі ігры на фартэпіяна ў М. Скарняковай. Разам з бацькам наведваў оперныя спектаклі і сімфанічныя канцэрты пад кіраўніцтвам А. Зілоці, С. Кусявіцкага і А. Нікіша. Пад уплывам яркіх музычных уражанняў Яўген у 14 гадоў паспрабаваў напісаць першую сваю оперу “Басаўрук” паводле матываў аповесці “Вечар напярэдадні Івана Купалы” М. Гогаля.

Яўген Цікоцкі вучыўся ў Кранштацкім гімназічным пансіёне (1902–1904), Пецярбургскай нямецкай гімназіі (1904–1907), рэальным вучылішчы ў Царскім Сяле (1907–1911), Псіханеўралагічным інстытуце (1911–1914), на прыродазнаўчым аддзяленні фізіка-матэматычнага факультэта Пецярбургскага ўніверсітэта (1914–1915), адначасова ў прыватным музычным вучылішчы З. Бонч-Бруевіч.

У гады Першай сусветнай вайны служыў у Фінляндскім пяхотным палку. У 1919 г. яго накіравалі на Заходні фронт (прымаў удзел у вызваленні Беларусі ад белапалякаў). У вольны час арганізоўваў у войску мастацкую самадзейнасць – выступаў як саліст, акампаніятар, а таксама пісаў музыку. Пасля дэмабілізацыі прысвяціў сябе музычна-асветніцкай і творчай дзейнасці ў Беларусі. У 1927 г. у Бабруйску Я. Цікоцкі працаваў загадчыкам вучэбнай часткі і выкладчыкам па класе фартэпіяна і тэорыі музыкі ў музычнай школе, адным з заснавальнікаў якой ён быў. У 1934 г. Яўген Карлавіч па запрашэнні Беларускага радыёкамітэта пераехаў у Мінск, займаў пасаду кампазітара радыё.

У гады Вялікай Айчыннай вайны творца быў эвакуіраваны (Уфа, Горкі, Масква), прадоўжыў пісаць песні і рамансы на вершы беларускіх паэтаў А. Астрэйкі, М. Машары, А. Бялевіча і інш.

Пасляваенны перыяд у жыцці Я. Цікоцкага адзначаны плённай творчай і грамадскай працай. Ён пісаў музыку, артыкулы, працаваў мастацкім кіраўніком Беларускай дзяржаўнай філармоніі, выкладаў у музычнай школе-дзесяцігодцы, даваў кансультацыі самадзейным кампазітарам, узначальваў Саюз кампазітараў БССР (1950–1963), выступаў на радыё.

Творчы шлях Я. Цікоцкага ахоплівае больш за 40 гадоў і адлюстроўвае ўсе працэсы і з’явы станаўлення беларускага музычнага мастацтва. Кампазітар выступаў у розных жанрах опернай і сімфанічнай музыкі. Яго творы вызначаюцца складанай драматургіяй, інтэнсіўным вобразна-тэматычным развіццём, часта заснаваным на разгалінаваных лейтматыўных сістэмах. У першых кампазіцыях значнае месца займае беларуская народная песня, якая надала яго музыцы вобразнасць, меладычнасць, ладавыя асаблівасці (“Я табун сцерагу”, “Ты, чырвоная каліна”, “Кукавала зязюля”). Прыметы творчага стылю Я. Цікоцкага сфарміраваліся ў арганічным спалучэнні асаблівасцей беларускага фальклору з традыцыямі рускай класічнай школы. У лік найбольш значных твораў кампазітара ўваходзяць оперы “Міхась Падгорны” (лібрэта П. Броўкі; пастаўлена ў 1939 г.), што апавядае ў музыцы пра лёс закаханых Міхася і Марысі, звычайных сялян беларускай вёскі, якія змагаюцца за новае жыццё; “Алеся” (“Дзяўчына з Палесся”, лібрэта П. Броўкі пастаўлена ў 1944, 1957, 1967 гг.; за апошнюю рэдакцыю атрымаў Дзяржаўную прэмію Беларусі 1968), якая прысвечана барацьбе беларускіх партызан. Апошняя опера кампазітара “Ганна Громава” (1970, лібрэта Я. Рамановіча), на жаль, не атрымала сцэнічнага ўвасаблення. Таксама Я. Цікоцкі напісаў гераічную паэму для баса, хору і сімфанічнага аркестра “Буравеснік” (на словы М. Горкага; 1920, 1936, 1946); шэсць сімфоній (1927, 1941, 1948, 1955, 1958, 1963); сімфанічную паэму “50 гадоў” (1966); уверцюру “Свята на Палессі” (1953) і іншыя творы. Кампазітар – аўтар музыкі да многіх драматычных спектакляў, кінафільмаў.

Яўген Карлавіч да апошняга дня жыцця не пакідаў пісаць музыку. Адначасова працаваў над сімфоніямі, фартэпіяннымі канцэртамі, камерна-інструментальнымі творамі, музыкай для народных інструментаў, хорамі, песнямі.

За высокія творчыя дасягненні і адданасць музыцы Я. Цікоцкі атрымаў ганаровае званне народнага артыста Беларусі (1953) і СССР (1955), узнагароджаны ордэнам Леніна (1944), двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга (1940, 1949), ордэнам “Знак Пашаны” (1964) і медалямі. Імем выдатнага кампазітара названа музычная школа ў Бабруйску і вуліца ў Мінску.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2013 г.